Jan Paweł II
DOBROWOLNA MĘKA CHRYSTUSA, SŁUGI BOŻEGO. PIEŚŃ Z PIERWSZEGO LISTU ŚWIĘTEGO PIOTRA (1 P 2, 21-24)
Audiencja generalna, Rzym, 22 września 2004 r.
Drugie nieszpory niedzieli 1-4 tygodnia Wielkiego Postu
1. Gdy słuchaliśmy dziś hymnu z drugiego rozdziału Pierwszego Listu św. Piotra, przed naszymi oczyma zarysowało się wyraźnie oblicze cierpiącego Chrystusa. Podobnie odbierali ten fragment czytelnicy tego Listu w początkach chrześcijaństwa, a także przez całe wieki podczas liturgicznej proklamacji słowa Bożego oraz osobistej medytacji.
Wkomponowana w treść Listu, Pieśń ma wydźwięk liturgiczny i wydaje się odzwierciedlać modlitewną atmosferę pierwotnego Kościoła (por. Kol 1, 15-20; Flp 2, 6-11; 1 Tm 3, 16). Można się w niej dopatrzeć też duchowego dialogu pomiędzy autorem i czytelnikami, któremu rytm nadają użyte na przemian zaimki osobowe «my» i «wy»: «Chrystus cierpiał za was i wzór wam zostawił, abyście szli za Nim Jego śladami. (…) On sam, w swoim ciele, poniósł nasze winy (…), abyśmy przestali być uczestnikami grzechów, a żyli dla sprawiedliwości. Krwią ran Jego zostaliście uzdrowieni» (1 P 2, 21. 24-25).
2. Jednakże zaimkiem dominującym w oryginale greckim jest hos, akcentowany mocno na początku zasadniczych wierszy (por. 2, 22. 23. 24): to «On», Chrystus cierpiący; On, który nie popełnił grzechu; On, który gdy Mu złorzeczono, nie reagował, nie domagał się zemsty; On, który poniósł na krzyż ciężar grzechów ludzkości, aby je zgładzić.
Myśli Piotra, a także wiernych odmawiających ten hymn, zwłaszcza w Liturgii Nieszporów w okresie wielkopostnym, kierują się do Sługi Pańskiego, opisanego w znanej, czwartej Pieśni z Księgi proroka Izajasza. Jest to postać tajemnicza, interpretowana w chrześcijaństwie w kluczu mesjańskim i chrystologicznym, ponieważ antycypuje szczegóły i znaczenie męki Chrystusa: «on się obarczył naszym cierpieniem, on dźwigał nasze boleści (…) on był przebity za nasze grzechy, zdruzgotany za nasze winy. (…) w jego ranach jest nasze uzdrowienie. (…) Dręczono go, lecz sam pozwolił się gnębić, nawet nie otworzył ust swoich» (Iz 53, 4. 5. 7).
Również wizerunek grzesznej ludzkości, przedstawionej za pomocą obrazu zagubionych owiec, występujący w wierszu, którego Liturgia Nieszporów nie przejęła (por. 1 P 2, 25), pochodzi z tej starożytnej pieśni prorockiej: «Wszyscy pobłądziliśmy jak owce, każdy z nas się zwrócił ku własnej drodze» (Iz 53, 6).
3. Tak więc w hymnie Piotrowym spotykają się dwie postaci. Przede wszystkim występuje On, Chrystus, który podejmuje trudną drogę męki, nie sprzeciwiając się niesprawiedliwości i przemocy, nie skarżąc się i nie żaląc, lecz powierzając samego siebie i swój bolesny los «Temu, który sądzi sprawiedliwie» (por. 1 P 2, 23). Jest to akt czystej i absolutnej ufności, której przypieczętowaniem będą znane ostatnie słowa, wypowiedziane głośno na krzyżu jako ostateczne zawierzenie się dziełu Ojca: «Ojcze, w Twoje ręce powierzam ducha mego» (Łk 23, 46; por. Ps 31 [30], 6).
Nie jest to więc ślepe i bierne poddanie się, lecz pełna odwagi ufność, mająca stanowić przykład dla wszystkich uczniów, którzy kroczyć będą mroczną drogą prób i prześladowania.
4. Chrystus przedstawiony jest jako Zbawiciel, solidarny z nami w swym ludzkim «ciele». Narodziwszy się z Maryi Dziewicy, stał się naszym bratem. Może nam więc towarzyszyć, dzielić nasz ból, dźwigać nasze zło, «nasze grzechy» (1 P 2, 24). Lecz jest On zarazem i na zawsze Synem Bożym, i ta Jego solidarność z nami staje się w sposób radykalny przemieniająca, wyzwalająca, przebłagalna i zbawcza (por. tamże).
I tak nasze nędzne człowieczeństwo zostaje zawrócone z błędnych i przewrotnych dróg zła i przywrócone «sprawiedliwości», to znaczy wspaniałemu zamysłowi Bożemu. Ostatnie zdanie hymnu jest szczególnie wzruszające. Brzmi ono: «Krwią ran Jego zostaliście uzdrowieni» (w. 24). Widzimy tu, jak wielką cenę zapłacił Chrystus, abyśmy zostali uzdrowieni!
5. Na zakończenie oddajmy głos Ojcom Kościoła, czyli chrześcijańskiej tradycji, w której rozważano słowa tego hymnu św. Piotra i modlono się nimi.
Posługując się słowami tego hymnu oraz innymi wyrażeniami biblijnymi, św. Ireneusz z Lyonu tak oto przedstawia w syntetyczny sposób postać Chrystusa Zbawiciela w jednym z fragmentów swego traktatu Przeciw herezjom: «Istnieje jeden i ten sam Chrystus Jezus, Syn Boży, który przez swą mękę pojednał nas z Bogiem i powstał z martwych, który zasiada po prawicy Ojca i jest doskonały we wszystkim: bito Go, ale nie oddawał ciosów, ‘kiedy cierpiał, nie groził’, a doznając okrutnej przemocy, prosił Ojca, by przebaczył tym, którzy Go ukrzyżowali. On prawdziwie nas zbawił, On jest Słowem Bożym, On jest Jednorodzonym Ojca, Chrystusem Jezusem, naszym Panem» (III, 16, 9, Mediolan 1997, s. 270).
Streszczenie katechezy w języku polskim, odczytane podczas audiencji generalnej:
Gdy słuchamy Kantyku św. Piotra, staje przed naszymi oczyma obraz cierpiącego Chrystusa. Apostoł wyraźnie nawiązuje do proroctwa Izajasza o cierpiącym Słudze Jahwe. Kładzie jednak akcent na prawdę, że Syn Boży dobrowolnie przyjął na siebie cierpienie, aby nas odkupić. Cierpliwie, bez złorzeczenia ani groźby, Chrystus całkowicie oddawał siebie Ojcu, aż do śmierci na krzyżu. Kiedy św. Piotr pisze: «Chrystus cierpiał za was i wzór wam zostawił», ma na myśli właśnie to oddanie. Nie jest ono zwyczajnym wyrazem zrezygnowania, ale pełnym odwagi zawierzaniem siebie i całego swego życia Bożej miłości. Ten Chrystusowy przykład ma dla nas szczególne znaczenie w chwilach próby i cierpienia.
Copyright © by L’Osservatore Romano (1/2005) and Polish Bishops Conference