Jan Paweł II
CHRYSTUS SŁUGA BOŻY. PIEŚŃ Z LISTU DO FILIPIAN (Flp 2, 6-11)
Audiencja generalna, Rzym, 4 sierpnia 2004 r.
Pierwsze nieszpory niedzieli 2 tygodnia
1. W naszych rozważaniach Psalmów i Pieśni, które składają się na Liturgię Godzin, dochodzimy do Pieśni zaczerpniętej z Listu do Filipian 2, 6-11, występującej w I Nieszporach wszystkich czterech niedziel, zgodnie z podziałem Liturgii [uwaga red.: w polskim wydaniu Liturgii Godzin Pieśń z Listu do Filipian zamieszczono w I i III tygodniu, natomiast w II i IV tygodniu zamieszczono Pieśń z Listu do Hebrajczyków 5, 5. 7-9].
Rozważamy tę Pieśń już po raz drugi, zgłębiając nadal jej teologiczne bogactwo. Z tych wierszy przebija wiara z początków chrześcijaństwa, skupiona na postaci Jezusa, uznanego za naszego brata w człowieczeństwie i jako takiego głoszonego, ale również za Pana wszechświata. Jest to więc prawdziwe i właściwe wyznanie wiary chrystologicznej, trafnie odzwierciedlające myśl św. Pawła, ale może ono również wyrażać przekonania wspólnoty judeochrześcijańskiej, żyjącej przed Apostołem.
2. Na początku Pieśni mowa jest o Boskości Jezusa Chrystusa. Jemu bowiem właściwa jest «natura» i postać Boża, morphč — jak mówimy po grecku — czyli głęboka i transcendentna rzeczywistość Boża (por. w. 6). Jednakże nie traktuje On tej swojej wzniosłej i chwalebnej tożsamości jako przywileju będącego powodem do dumy, którym można się chwalić, czy jako znaku władzy i po prostu wyższości.
Tonacja hymnu wyraźnie obniża się, mowa jest teraz o ludzkości. «Ogołacając się» i niemal «pozbawiając» tej chwały, by przyjąć morphe, czyli rzeczywistość i postać sługi, Słowo wkracza tym samym w przestrzeń ludzkich dziejów. Co więcej, staje się podobne do istot ludzkich (por. w. 7) i ostatecznie akceptuje ów znak ograniczoności i skończoności, jakim jest śmierć. Jest to krańcowe upokorzenie, ponieważ zgadza się na śmierć krzyżową, uważaną w ówczesnym społeczeństwie za najbardziej haniebną (por. w. 8).
3. Chrystus żyjący w chwale godzi się upokorzyć aż po śmierć na krzyżu: oto pierwszy wątek Pieśni, do którego będziemy jeszcze mieli okazję powrócić, by poznać inne jego aspekty.
Drugi przedstawia sytuację odwrotną: następuje wznoszenie się, przejście od upokorzenia do wywyższenia. Teraz to Ojciec wywyższa Syna, wyrywając Go z objęcia śmierci i ustanawiając Panem wszechświata (por. w. 9). Również św. Piotr w swej mowie w dniu Pięćdziesiątnicy oznajmia, że «tego Jezusa, którego ukrzyżowaliście, uczynił Bóg i Panem, i Mesjaszem» (Dz 2, 36). Tak więc Pascha jest uroczystym objawieniem Boskości Chrystusa, wcześniej ukrytej pod postacią sługi i śmiertelnego człowieka.
4. Majestatycznej postaci uwielbionego i zasiadającego na tronie Chrystusa wszyscy oddają hołd w postawie adoracji. Nie tylko z całej głębi ludzkich dziejów, ale również z niebios i podziemi (por. Flp 2, 10) wznosi się potężne wyznanie wiary: «Jezus Chrystus jest Panem» (w. 11). Teraz «widzimy (…) Jezusa, który mało co od aniołów był mniejszy, chwałą i czcią uwieńczonego za mękę śmierci, iż z łaski Bożej zaznał śmierci za każdego [człowieka]» (Hbr 2, 9).
Na zakończenie tej naszej krótkiej analizy Pieśni z Listu do Filipian, do której jeszcze powrócimy, oddajmy głos św. Augustynowi, który w swoim komentarzu do Ewangelii św. Jana czyni odniesienie do Pawłowego hymnu, by sławić ożywiającą moc Chrystusa, który daje nam zmartwychwstanie, uwalniając nas od naszej śmiertelnej kondycji.
5. Oto słowa wielkiego Ojca Kościoła: «Chrystus, ‘istniejąc w postaci Bożej, nie skorzystał ze sposobności, aby na równi być z Bogiem’. Co stałoby się z nami tu w dole, w otchłani, słabymi i przywiązanymi do ziemi, i przez to niezdolnymi dotrzeć do Boga? Czyż mogliśmy być pozostawieni samym sobie? Absolutnie nie. On ‘ogołocił samego siebie, przyjąwszy postać sługi’; nie wyrzekł się jednak postaci Bożej. Tak więc stał się człowiekiem Ten, który był Bogiem, przyjmując to, czym nie był, i nie tracąc tego, czym był; w ten sposób Bóg stał się człowiekiem. Z jednej strony znajdujesz w tym wsparcie dla swej słabości, z drugiej — znajdujesz w tym to, co potrzebne do osiągnięcia doskonałości. Niech cię podźwignie Chrystus mocą swego człowieczeństwa, niech cię prowadzi mocą swego ludzkiego Bóstwa, niech cię prowadzi do swego Bóstwa. O bracia, całe przepowiadanie chrześcijańskie i ekonomia zbawienia, skupiona na Chrystusie, streszczają się w tym, a nie w czym innym: w zmartwychwstaniu dusz oraz w zmartwychwstaniu ciał. I jedno, i drugie było martwe: ciało z powodu słabości, a dusza z powodu nieprawości; jedno i drugie było martwe, i było rzeczą konieczną, aby jedno i drugie, dusza i ciało, zmartwychwstało. Czyją mocą zmartwychwstaje dusza, jeżeli nie mocą Chrystusa Boga? Czyją mocą zmartwychwstaje ciało, jeżeli nie mocą Chrystusa człowieka? (…) Niech zmartwychwstanie twa dusza z nieprawości mocą Jego Bóstwa i niech zmartwychwstanie twe ciało z zepsucia mocą Jego człowieczeństwa» (Commento al Vangelo di San Giovanni, 23, 6, Rzym 1968, s. 541).
Copyright © by L’Osservatore Romano (1/2005) and Polish Bishops Conference