Jan Paweł II
HYMN UWIELBIENIA. PIEŚŃ Z KSIĘGI APOKALIPSY (Ap 15, 3-4)
Audiencja generalna, Rzym, 23 czerwca 2004 r.
Nieszpory piątku 1 tygodnia
1. Oprócz Psalmów Liturgia Nieszporów zawiera szereg pieśni zaczerpniętych z Nowego Testamentu. Niektóre z nich, jak na przykład Pieśń teraz wysłuchana, są złożone z fragmentów Apokalipsy, księgi zamykającej całą Biblię, w której często pojawiają się pieśni i chóry, głosy solistów i hymny zgromadzenia wybranych, dźwięki trąb, harf i cytr.
Omawiana przez nas Pieśń, bardzo krótka, jest zaczerpnięta z 15. rozdziału tego dzieła. Opisuje ona nową, wspaniałą scenę: po siedmiu trąbach, które zapowiadały siedem plag, pojawia się teraz siedem czasz, także pełnych plag, po grecku nazywanych pleghè, co oznacza gwałtowny cios, który może zranić, a niekiedy nawet spowodować śmierć. W tym wypadku jest to jasne odniesienie do plag egipskich (por. Wj 7, 14-11, 10).
W Apokalipsie «plaga» symbolizuje sąd nad złem, uciskiem oraz przemocą świata. Dlatego jest również znakiem nadziei dla sprawiedliwych. Siedem plag — jak wiadomo, liczba siedem to w Biblii symbol pełni — jest nazwanych «ostatecznymi» (por. Ap 15, 1), ponieważ w nich Boża interwencja powstrzymująca zło osiąga swą pełnię.
2. Hymn śpiewają zbawieni, sprawiedliwi zamieszkujący ziemię, którzy «stoją» jak zmartwychwstały Baranek (por. w. 2). Podobnie jak Żydzi podczas Wyjścia, po przejściu przez morze, śpiewali pieśń Mojżesza (por. Wj 15, 1-18), tak też wybrani kierują do Boga swoją «pieśń Mojżesza i Baranka» (por. Ap 15, 3) po zwyciężeniu Bestii, nieprzyjaciela Boga (por. w. 2).
Pieśń ta odzwierciedla liturgię Janowych Kościołów i stanowi wybór cytatów ze Starego Testamentu, zwłaszcza z Psalmów. Dla pierwotnej wspólnoty chrześcijańskiej Biblia była nie tylko duszą jej wiary i życia, lecz również jej modlitwy i liturgii. Podobną rolę odgrywa ona w Nieszporach, które omawiamy.
Wymowny jest również fakt, że Pieśni towarzyszy muzyka: sprawiedliwi trzymają w ręku harfy (tamże), co świadczy o tym, że liturgię uświetniała muzyka sakralna.
3. W swojej Pieśni zbawieni wysławiają nie tyle własną wytrwałość i ofiarę, co «wielkie i godne podziwu dzieła» «Pana, Boga wszechwładnego», czyli Jego zbawcze dzieła w rządach nad światem i nad dziejami. Prawdziwa modlitwa bowiem to nie tylko prośba, lecz również uwielbienie, dziękczynienie, błogosławieństwo, wysławianie i wyznawanie wiary w Pana, który zbawia.
Znaczący jest także wymiar uniwersalny tej Pieśni, który wyrażają słowa Psalmu 86 [85]: «Przyjdą wszystkie ludy przez Ciebie stworzone i Tobie, Panie, oddadzą pokłon» (Ps 86 [85], 9). Perspektywa rozszerza się na cały horyzont, na którym pojawiają się wielkie rzesze ludów zmierzających do Pana, by uznać Jego «słuszne wyroki» (Ap 15, 4), czyli interwencje w historii mające na celu powstrzymanie zła i pochwałę dobra. Oczekiwanie na sprawiedliwość, obecne we wszystkich kulturach, potrzeba prawdy i miłości odczuwana we wszystkich formach duchowości, zawierają tęsknotę za Panem, która dopiero w Nim znajdzie ukojenie.
Ten powszechny wymiar religijności i nadziei pięknie wyrażają i tłumaczą słowa proroków: «Albowiem od wschodu słońca aż do jego zachodu wielkie będzie imię moje między narodami, a na każdym miejscu dar kadzielny będzie składany imieniu memu i ofiara czysta. Albowiem wielkie będzie imię moje między narodami — mówi Pan Zastępów» (Ml 1, 11).
4. Na zakończenie dołączmy nasz głos do chóru całej ludzkości. Posłużymy się słowami pieśni św. Grzegorza z Nazjanzu, wielkiego Ojca Kościoła z IV w. «Chwała Ojcu i Synowi, Królowi wszechświata, chwała Najświętszemu Duchowi, któremu należna jest wszelka chwała. Jedyny Bóg jest Trójcą: On stworzył i napełnił wszystko, niebiosa istotami niebieskimi, a ziemię istotami ziemskimi. Morza, rzeki i źródła napełnił istotami wodnymi, wszystko ożywiając swoim Duchem, aby całe stworzenie wychwalało mądrego Stwórcę: On jest jedyną przyczyną życia i trwania przy życiu. Niechaj zwłaszcza rozumna natura wyśpiewuje Jego chwałę jako potężnego Króla i dobrego Ojca. Spraw, Panie, bym w duchu, całym wnętrzem, językiem i myślą również i ja w czystości wychwalał Ciebie, o Ojcze» (Poezje, 1, Collana di testi patristici 115, Rzym 1994, ss. 66-67).
Streszczenie katechezy w języku polskim, odczytane podczas audiencji generalnej:
Kantyk, który dzisiaj rozważamy, pochodzi z Księgi Apokalipsy i wpisuje się w kontekst wizji św. Jana dotyczącej czasów ostatecznych. Oto daje się słyszeć głos siedmiu trąb, które zapowiadają siedem plag. Te klęski symbolizują sąd nad złem, nad uciskiem i przemocą w świecie. Dlatego też są równocześnie znakiem nadziei dla sprawiedliwych, którzy «zwyciężają Bestię» i stoją na wzór zmartwychwstałego Baranka. Przy dźwięku harf śpiewają pieśń na cześć Pana.
Ten hymn zbawionych nie koncentruje się na ich wytrwałości, wierności i cierpieniu, ale wysławia «wielkie i godne podziwu dzieła wszechmocnego Boga». Jest to wzór chrześcijańskiej modlitwy, która przede wszystkim powinna być uwielbieniem, dziękczynieniem i wyznaniem wiary w Chrystusa, który zbawia.
Znaczący jest też uniwersalny wymiar tej modlitwy: «Przyjdą do Ciebie wszystkie narody i padną na twarz przed Tobą». Pragnienie sprawiedliwości, poszukiwanie prawdy i miłości, obecne we wszystkich kulturach i w różnych duchowościach, skierowują ku Chrystusowi, który jako jedyny może w pełni zaspokoić te pragnienia ludzkości.
Copyright © by L’Osservatore Romano (9/2004) and Polish Bishops Conference