Jan Paweł II
CHWAŁA BOGA, KTÓRY CZYNI CUDA. PSALM 135, 1-12
Audiencja generalna, Rzym, 9 kwietnia 2003 r.
Jutrznia poniedziałku 4 tygodnia
1. W Liturgii Jutrzni, którą omawiamy w naszych katechezach, znajduje się odśpiewana obecnie przez chór pierwsza część Psalmu 135 [134]. Tekst ten zawiera liczne odniesienia do innych fragmentów biblijnych, a jego klimat przypomina atmosferę paschalną. Nieprzypadkowo tradycja żydowska złączyła ten Psalm z następującym po nim Psalmem 136 [135], traktując całość jako «wielki Hallel», czyli uroczysty i radosny hymn, który należy śpiewać Panu z okazji Paschy.
Istotnie, Psalm wyraźnie nawiązuje do wydarzenia Wyjścia, poprzez wspomnienie «plag» egipskich, i do wejścia do ziemi obiecanej. Przyjrzyjmy się jednak kolejnym obrazom zawartym w Psalmie 135 [134] w jego pierwszych 12 wierszach: jest to refleksja, którą pragniemy przekształcić w modlitwę.
2. Na początku spotykamy charakterystyczne wezwanie do oddania chwały — jest to typowy element hymnów na cześć Pana w Psałterzu. Do śpiewu alleluja zapraszani są «słudzy Pańscy» (por. w. 1), przedstawieni w oryginale hebrajskim w sakralnej przestrzeni świątyni jako «stojący» (por. w. 2), czyli w rytualnej postawie modlitwy (por. Ps 134 [133], 1-2).
W oddawanie chwały włączają się przede wszystkim słudzy kultu — kapłani i lewici, żyjący i działający «na dziedzińcach domu Boga naszego» (por. Ps 135 [134], 2). Jednakże ci «słudzy Pańscy» to w domyśle wszyscy wierni. Zaraz potem mówi się bowiem, że Pan wybrał całego Izraela, by był Jego sprzymierzeńcem i świadkiem Jego miłości: «Pan bowiem wybrał sobie Jakuba, na własność wyłączną wybrał Izraela» (w. 4). W tym kontekście wysławiane są dwa podstawowe przymioty Boga: jest On «dobry» i jest On «łaskawy» (por. w. 3). Więź łączącą nas z Panem cechuje miłość, głęboka zażyłość, jest ona radosnym przylgnięciem do Niego.
3. Po wezwaniu do oddania chwały, Psalmista uroczyście wyznaje wiarę, rozpoczynając od typowego wyrażenia: «wiem», to znaczy uznaję, wierzę (por. w. 5). Solista wypowiada dwie prawdy wiary w imieniu całego ludu obecnego na zgromadzeniu liturgicznym. Przede wszystkim podkreśla, że Bóg działa w całym wszechświecie: jest On w najwyższym stopniu Panem kosmosu: «Cokolwiek spodoba się Panu, uczyni na niebie i na ziemi» (w. 6). Panuje On nawet nad morzami i głębinami, symbolizującymi chaos, negatywne siły, kres i nicość.
Pan również sprowadza chmury, błyskawice, deszcz i wiatry, sięgając do swych «komór» (por. w. 7). Mieszkaniec starożytnego Bliskiego Wschodu wyobrażał sobie bowiem, że zjawiska atmosferyczne są przechowywane w specjalnych zbiornikach, jakby niebieskich składach, z których Bóg bierze je i zsyła na ziemię.
4. Druga część wyznania wiary wiąże się z dziejami zbawienia. Bóg Stwórca zostaje teraz uznany za Pana Odkupiciela w świetle głównych wydarzeń z historii wyzwolenia Izraela z niewoli egipskiej. Psalmista mówi najpierw o «pladze», która dotknęła pierworodnych (por. Wj 12, 29-30) i która zawiera wszystkie «znaki i cuda», jakich dokonał Bóg wyzwoliciel podczas epopei Wyjścia (por. Ps 135 [134], 8-9). Zaraz potem przypomniane są wielkie zwycięstwa, które pozwoliły Izraelowi pokonać trudności i przeszkody napotkane na drodze (por. ww. 10-11). I wreszcie pojawia się na horyzoncie ziemia obiecana, którą Izrael otrzymuje od Pana «w posiadanie» (por. w. 12).
Wszystkie te znaki przymierza, które znajdą więcej miejsca w następnym Psalmie, 136 [135], potwierdzają podstawową prawdę zawartą w pierwszym przykazaniu Dekalogu. Bóg jest jeden i jest osobą, która działa i przemawia, miłuje i zbawia: «Pan jest wielki, (…) nasz Pan jest nad wszystkimi bogami» (w. 5; por. Wj 20, 2-3; Ps 95 [94], 3).
5. Nawiązując do tego wyznania wiary, również i my śpiewamy Bogu pieśń chwały. Papież św. Klemens I w swoim Liście do Koryntian kieruje do nas następujące wezwanie: «Utkwijmy wzrok w Ojcu i Stwórcy całego wszechświata i nie pozwólmy sobie wydrzeć Jego wspaniałych a bezcennych darów, Jego dobrodziejstw, jakich w pokoju nam użycza. Patrzmy na Niego w myśli i oglądajmy oczyma duszy Jego wielką cierpliwość w urzeczywistnianiu swoich zamysłów, pomyślmy, jak pobłażliwy jest dla wszystkich swoich stworzeń! Niebiosa obracają się pod Jego ręką i w pokoju są Mu posłuszne. Dzień i noc odbywają drogę przez Niego im wyznaczoną nigdy sobie wzajemnie nie przeszkadzając. Słońce, księżyc i chóry gwiazd biegną w zgodzie po wyznaczonych im orbitach i ani na chwilę z nich nie zbaczają. Ziemia brzemienna we właściwych porach rodzi zgodnie z Jego wolą przeobfite pożywienie dla ludzi, zwierząt i wszystkich istot, jakie na niej żyją, nie buntuje się ani nie próbuje zmieniać tego, co On postanowił» (19, 2 – 20, 4: / Padri Apostolici, Ro-ma 1984, ss. 62-63). Klemens I kończy stwierdzeniem: «Wielki Pan i Stwórca wszechświata chciał, aby w zgodzie i pokoju żyło wszystko, wszystkim też stworzeniom czyni dobrze, a przeobficie obdarza zwłaszcza nas, którzy uciekamy się do Jego miłosierdzia przez Pana naszego Jezusa Chrystusa.
Jemu chwała i majestat na wieki wieków. Amen» (20, 11-12: tamże, s. 63).
Apel w sprawie pokoju:
Podczas gdy w Bagdadzie i w innych miastach Iraku trwają jeszcze starcia powodujące śmierć i zniszczenie, z kontynentu afrykańskiego docierają do nas w tych dniach nie mniej niepokojące wiadomości o masakrach i masowych egzekucjach. Zbrodnie te zostały popełnione w regionie Wielkich Jezior, a dokładniej na terytorium Republiki Demokratycznej Konga.
Modląc się żarliwie do Boga za dusze ofiar, zwracam się z gorącym apelem do władz publicznych oraz do wszystkich ludzi dobrej woli, aby przezwyciężyli egoizm osobisty i interesy grupowe i położyli kres przemocy i nadużywaniu władzy, w pełnej współpracy ze wspólnotą międzynarodową.
W tym celu należy wspierać proces pojednania pomiędzy mieszkańcami Konga, Ugandy i Ruandy, a także Burundi i Sudanu, wierząc, że doprowadzi on do tak bardzo upragnionego pokoju.
Do Polaków uczestniczących w audiencji generalnej:
Serdecznie witam wszystkich Polaków, ks. bpa Orszulika oraz wszystkich wymienionych pielgrzymów.
Psalm 135 [134], który jest tematem dzisiejszej katechezy, wprowadza nas w wielkie tajemnice naszego odkupienia. Bóg uwalnia naród wybrany z ziemi egipskiej i wprowadza do ziemi obiecanej.
Pełne wyzwolenie człowieka dokonało się w Jezusie Chrystusie, naszym Panu i Odkupicielu. Dokonało się przez Jego mękę i zmartwychwstanie.
Copyright © by L’Osservatore Romano (6/2003) and Polish Bishops Conference
