Jan Paweł II
CHWAŁA BOGU, ZBAWCY ŚWIATA. PSALM 98
Audiencja generalna, Rzym, 6 listopada 2002 r.
Jutrznia środy 3 tygodnia
1. Odczytany przed chwilą Psalm 98 [97] należy do gatunku hymnów, jaki już spotkaliśmy na naszej duchowej drodze, którą przemierzamy w świetle Psałterza.
Jest to hymn na cześć Pana, Króla wszechświata i dziejów (por. w. 6). Nazwany jest on «pieśnią nową» (w. 1), co w języku biblijnym oznacza pieśń doskonałą, pełną, uroczystą, której towarzyszy świąteczna oprawa muzyczna. Istotnie, oprócz pieśni chóralnej mowa jest o «dźwięku» harfy (por. w. 5), trąby i rogu (por. w. 6), a także o pewnego rodzaju kosmicznym aplauzie (por. w. 8). Następnie wielokrotnie (sześć razy) rozbrzmiewa imię «Pana», który przyzywany jest jako «nasz Bóg» (w. 3). Tak więc Bóg znajduje się w centrum sceny w całym swym majestacie — dokonuje On zbawienia w dziejach i jest oczekiwany jako ten, który ma «sądzić» świat i narody (w. 9). Hebrajskie słowo zapowiadające «sąd» oznacza również «rządzić». A zatem oczekuje się tu skutecznego działania Władcy całej ziemi, które przyniesie pokój i sprawiedliwość.
2. Psalm otwiera zapowiedź Bożej interwencji w dziejach Izraela (por. ww. 1-3). Obrazy «prawicy» i «świętego ramienia» przywołują na pamięć wyjście, wyzwolenie z niewoli egipskiej (por. w. 1). Natomiast o przymierzu z narodem wybranym przypominają dwa wielkie atrybuty Bożej doskonałości: «dobroć» oraz «wierność» (por. w. 3).
Powyższe znaki zbawienia zostały objawione «na oczach narodów» i na «wszystkich krańcach ziemi», aby cała ludzkość zbliżyła się do Boga oraz otwarła się na Jego słowo i zbawcze dzieło.
3. Pana wkraczającego w dzieje przyjmuje chóralne uwielbienie: oprócz orkiestry i śpiewających pieśń w świątyni na Syjonie (por. ww. 5-6) włącza się w nie wszechświat, stanowiący swoistą świątynię kosmiczną.
Ten rozległy chór pochwalny tworzy czterech kantorów. Pierwszym jest morze ze swoim szumem, który zdaje się pełnić rolę basso continuo w tej wspaniałej pieśni uwielbienia (por. w. 7). Wtórują mu ziemia i cały świat (por. ww. 4. 7) ze wszystkimi swymi mieszkańcami, złączone w uroczystej harmonii. Trzecią postacią jest morze, którego ramiona stanowią rzeki, a ich rytmiczny przepływ przypomina klaskanie (por. w. 8). Jako ostatnie występują góry, zdające się tańczyć z radości przed Panem, choć są najbardziej masywnymi i imponującymi ze stworzeń (por. w. 8; Ps 29 [28], 6; 114 [113 A], 6).
Widzimy zatem gigantyczny chór, mający jeden cel: wysławiać Pana, Króla i Sędzię sprawiedliwego. Jak już wspomnieliśmy, końcowa partia Psalmu przedstawia Boga, «który nadchodzi, aby osądzić ziemię (…) sprawiedliwie i (…) według słuszności» (Ps 98 [97], 9).
Jest to dla nas wielka nadzieja, i dlatego wołamy: «Przyjdź Królestwo Twoje!» — królestwo pokoju, sprawiedliwości i pogody ducha, które przywraca pierwotny ład stworzenia.
4. Apostoł Paweł z głęboką radością rozpoznał w tym Psalmie proroczą zapowiedź dzieła Bożego w misterium Chrystusa. Paweł posłużył się 2. wierszem, by określić temat swego wielkiego Listu do Rzymian: w Ewangelii «objawiła się sprawiedliwość Boża» (por. Rz 1, 17), «jawną się stała» (por. Rz 3, 21).
Pawłowa interpretacja nadaje Psalmowi pełniejszy sens. Odczytany w perspektywie Starego Testamentu Psalm głosi, że Bóg zbawia swój lud, a wszystkie narody patrzą na to z podziwem. Natomiast w perspektywie chrześcijańskiej Bóg dokonuje zbawienia w Chrystusie, synu Izraela; ujrzały to wszystkie narody i zostały wezwane, by skorzystać z tego zbawienia, jako że Ewangelia «jest (…) mocą Bożą ku zbawieniu dla każdego wierzącego, najpierw dla Żyda, potem dla Greka» (Rz 1, 16). Odtąd «wszystkie krańce ziemi» nie tylko «ujrzały zbawienie Boga naszego» (por. Ps 98 [97], 3), lecz już je otrzymały.
5. W tej perspektywie Orygenes, chrześcijański pisarz z trzeciego wieku, w tekście, który następnie został podjęty przez św. Hieronima, interpretuje «pieśń nową» Psalmu jako antycypujące sławienie ukrzyżowanego Odkupiciela — «nowości» chrześcijaństwa. Przyjrzyjmy się więc jego komentarzowi, w którym przeplata on pieśń psalmisty z ewangelicznym orędziem.
«Pieśń nowa to Syn Boży, który został ukrzyżowany — o czymś takim jeszcze nigdy nie słyszano. Nowa rzeczywistość powinna mieć nową pieśń. 'Śpiewajcie Panu pieśń nową’. Ten, który cierpiał mękę, w rzeczywistości jest człowiekiem; lecz wy śpiewacie Panu. Cierpiał mękę jako człowiek, lecz zbawił jako Bóg». Następnie Orygenes dodaje: Chrystus «dokonał cudów pośród Żydów: uzdrowił paralityków, oczyścił trędowatych, wskrzesił zmarłych. Jednakże i inni prorocy czynili to samo. Rozmnożył kilka chlebów w olbrzymią ich liczbę i nakarmił niezliczony tłum. Ale i Elizeusz zrobił to samo. Cóż więc uczynił nowego, aby zasłużyć na pieśń nową? Czy chcecie wiedzieć, co uczynił nowego? Bóg umarł jako człowiek, aby ludzie mieli życie; Syn Boży został ukrzyżowany, by podnieść nas aż do nieba» (74 Omelie sul Libro dei Salmi, Milano 1993, ss. 309-310).
Do Polaków uczestniczących w audiencji generalnej:
Pozdrawiam pielgrzymów z Polski. Raz jeszcze dziękuję wszystkim za przybycie z okazji św. Karola Boromeusza.
Wciąż jeszcze w atmosferze liturgicznego wspomnienia zmarłych rozważamy dzisiaj słowa Psalmu 98. Mówi on o przyjściu Pana na końcu czasów, o ostatecznym zbawieniu człowieka, które w jakiś sposób obejmuje również całą ziemię i cały stworzony świat: «Ujrzały wszystkie krańce ziemi zbawienie Boga naszego. Radośnie wykrzykuj na cześć Pana, cała ziemio, cieszcie się i weselcie, i grajcie (…) On będzie sądził świat sprawiedliwie i ludy według słuszności». Opierając się na tych natchnionych słowach, z nadzieją możemy się modlić: «Przyjdź królestwo Twoje» — królestwo sprawiedliwości i pokoju, radości i harmonii przywróconej całemu stworzeniu.
Niech wam i wszystkim rodakom w kraju i na świecie Bóg błogosławi!
Copyright © by L’Osservatore Romano (1/2003) and Polish Bishops Conference