Kongregacja Wychowania Katolickiego
INSTRUKCJA O AFILIACJI INSTYTUCJI STUDIÓW WYŻSZYCH
Rzym, 8 grudnia 2020 r.
Do afiliacji Instytutów studiów wyższych zachęca Konstytucja Apostolska Veritatis gaudium papieża Franciszka, która określa podstawowe kryteria odnowy i udziału kościelnych studiów w aktywności misyjnej Kościoła. Jedno z tych kryteriów „dotyczy pilnej potrzeby tworzenia sieci pomiędzy różnymi instytucjami, które w każdej części świata, uprawiają i krzewią studia kościelne, zdecydowanie realizując niezbędne współdziałanie (VG, Proemio, 4, d). Jest to perspektywa, która wyznacza ambitne zadanie zarówno dla dyscyplin podejmowanych na studiach kościelnych, jak i dla samych instytucji.
Pierwsze afiliacje, ustanowione przez Congregatio de Seminariis et studiorum Universitatibus, pojawiły się w 1936 roku. Od lat sześćdziesiątych rozprzestrzeniły się w Afryce, Azji i Europie. Konstytucją Apostolską Sapientia christiana (15 kwietnia 1979) papież Jan Paweł II pragnął, by je tworzyć, stwierdzając, że „usilnie zaleca się, aby studia teologiczne zarówno diecezji, jak i instytutów zakonnych były powiązane z Wydziałem Świętej Teologii” (art. 62 §2). Kongregacja Edukacji Katolickiej wydała następnie Notio affiliationis theologicae, Normae servandae ad affiliationem theologicam exsequendam, oraz Conventio ad affiliandum (1 sierpnia 1985), jak też Notio affiliationis philosophicae, Normae servandae ad affiliationem philosophicam exsequendam i Conventio ad affiliandum (2 lipca 2014) zastrzegając sobie jednak afiliację Quadrienni Teologici Wyższych Seminariów i studiów w Domach zakonnych.
Wraz z rozwojem szkolnictwa wyższego na całym świecie aby promować właściwe uznawanie kwalifikacji i tytułów uzyskanych w kościelnych Instytucjach akademickich przez duchownych, świeckich i zakonników, konieczna była aktualizacja obowiązującego ustawodawstwa w zakresie afiliacji. Po ogłoszeniu Konstytucji Apostolskiej Veritatis gaudium (8 grudnia 2017) papieża Franciszka i załączonych do niej Norm wykonawczych (27 grudnia 2017), korzystając z doświadczenia i z otrzymanych cennych uwag, Kongregacja Edukacji Katolickiej aby móc „przejść z przemyślaną i proroczą determinacją do promocji, na wszystkich poziomach, ożywienia studiów kościelnych w kontekście nowego etapu misji Kościoła” (VG, Proemio, 1) wydaje niniejszą instrukcję dotyczącą afiliacji Instytutów studiów wyższych do Wydziałów kościelnych, aby zapewnić zarówno rozwój tych instytutów, jak i ich odpowiednie rozmieszczenie w różnych częściach świata.
I. NORMY OGÓLNE
I. Kanoniczna Podstawa Prawna Afiliacji Instytutu
Art. 1. Afiliację Instytutu reguluje art. 63 Konstytucji Apostolskiej Veritatis gaudium i artykuły 50; 69 §1 i §3 Ordinationes załączonych do tejże Konstytucji, jak też to, co zostało zdefiniowane i opisane w niniejszej Instrukcji, biorąc pod uwagę prawo stosowane dotychczas na Wydziałach kościelnych (por. VG, Ord., art. 1, §1).
II. Pojęcie i Osobliwość Afiliacji
Art. 2. Afiliacja Instytutu w odróżnieniu od agregacji i inkorporacji (por. VG, Ordinationes, art. 50-51) jest połączeniem go z kościelnym Wydziałem w celu uzyskania odpowiedniego stopnia akademickiego pierwszego cyklu tegoż wydziału, to jest Bakalaureatu (por. VG, art. 63, §1).
Art. 3. Instytut afiliowany – o ile jego Statuty nie stanowią inaczej – jest otwarty dla duchownych lub świeckich, którzy kwalifikują się do zapisania na pierwszy cykl wydziału kościelnego z uzyskanym uprzednio wykształceniem i opinią postawy moralnej poświadczone należytymi świadectwami (por. VG, art. 31; Ord., art. 26).
Art. 4. Zadaniem i obowiązkiem Wydziału afiliującego jest nadzór i rzetelna pomoc Instytutowi afiliowanemu, tak aby jego aktywność akademicka przebiegała w sposób pełny i regularny. Aby było to łatwiejsze, afiliację dokonuje się zazwyczaj w tym samym regionie (por. VG, Ord., art. 50).
Art. 5. Studia w Instytucie afiliowanym muszą być zgodne z normami Konstytucji Apostolskiej Veritatis gaudium i załączonymi Ordinationes w zakresie pierwszego cyklu Wydziału afiliującego. Warunkiem i naturą studiów w Instytucie afiliowanym są studia akademickie i naukowe, przeprowadzone w ten sam sposób jak studia pierwszego cyklu na Wydziale afiliującym.
III. Warunki akademickie Instytutu Afiliowanego
Art. 6. Nie można przyznać afiliacji, jeśli Instytut nie spełnia niezbędnych wymagań do uzyskania stopnia naukowego pierwszego cyklu. W ten sposób należy oczekiwać, że dzięki połączeniu z Wydziałem, upragniony cel zostanie rzeczywiście osiągnięty (por. VG, art. 63, §1). W związku z tym należy przestrzegać następujących punktów:
§ 1. Należy wnikliwie przemyśleć potrzebę lub przynajmniej realną użyteczność erygowania Instytutu, którego istnienia nie można by zapewnić w inny sposób.
§ 2. Liczba i kwalifikacje wykładowców Instytutu muszą być takie, jak wymagane są dla pierwszego cyklu instytucjonalnego.
§ 3. Konieczne jest, aby wszyscy wykładowcy uzyskali odpowiedni doktorat (por. VG, Ord., art. 19) lub przynajmniej licencjat (patrz VG, art. 50, §1) i byli wolni od innych niepołączalnych obowiązków (por. VG, art. 29).
§ 4. Wymagana jest odpowiednia liczba studentów stałych.
§ 5. Instytut musi posiadać odpowiednie pomoce naukowe, informatyczne i audiowizualne, przede wszystkim bibliotekę (z prenumeratą elektronicznych baz danych) odpowiadającą na potrzeby akademickie pierwszego cyklu.
Art. 7. Tygodniowa liczba godzin wykładów, ćwiczeń i seminariów, uzupełniona nauką prywatną i pracą indywidualną, musi być taka jak do uzyskania odpowiedniej liczby w ciągu jednego roku studiów uniwersyteckich w pełnym wymiarze godzin.
Art. 8. § 1. Sposób zarządzania afiliowanym Instytutem należy określić w Statutach szczegółowych zatwierdzonych przez Radę Wydziału (por. VG, Ord., art. 14), a następnie przez Kongregację Edukacji Katolickiej (por. VG, art. 7), z uwzględnieniem, aby nie były one sprzeczne ze Statutem Wydziału lub Uniwersytetu. Władze akademickie Wydziału, osobowe i kolegialne (por. VG, art. 15), są ipso iure władzami akademickimi afiliowanego Instytutu, do których należą poszczególne władze, którymi są co najmniej Moderator (miejscowy Ordynariusz, Hierarcha lub Wyższy Przełożony), Dyrektor i Rada Instytutu. Zadania i urzędy wszystkich tych władz muszą być określone w Statucie (por. VG, art. 11, §3).
§ 2. Wymaga się, by Dyrektor był wybrany spośród wykładowców stałych.
§ 3. Obowiązkiem Dyrektora jest przekazywanie Dziekanowi Wydziału (por. VG, Ord., art. 17, 6 °) danych w formie elektronicznej, koniecznych do corocznej aktualizacji bazy danych Kongregacji Edukacji Katolickiej.
Art. 9. Jeżeli Instytut afiliowany jest połączony z Wyższym Seminarium duchownym lub Kolegium, powinna być zapewniona należyta współpraca we wszystkim, tym co dotyczy dobra studentów. Statut musi jasno i skutecznie przewidzieć, że kierownictwo akademickie i administrację Instytutu są należycie oddzielone od zarządu i administracji Wyższego Seminarium lub Kolegium (por. VG, art. 21).
IV. Pozwolenie na Afiliację i Stopień Akademicki
Art. 10. § 1. Afiliacja jest przyznawana dekretem Kongregacji Edukacji Katolickiej (por. VG, art. 64).
§ 2. Ten sam dekret musi w sposób wyraźny przyznać Instytutowi afiliowanemu publiczną kanoniczną osobowość prawną, na specjalną prośbę, jeśli do tego momentu jeszcze jej nie posiadał.
§ 3. Do Kongregacji Edukacji Katolickiej należy przyznanie dekretem osobowości prawnej Instytutowi afiliowanemu należącemu do uniwersytetu państwowego.
Art. 11. Afiliację można przyznać Instytutom, które okażą się odpowiednie przez pewien okres, po uzyskaniu pozytywnej opinii zarówno miejscowego ordynariusza/hierarchy miejsca, jak i Konferencji Episkopatu/Wschodniej Hierarchicznej Struktury.
Art. 12. Prośba musi zostać przedstawiona Kongregacji Edukacji Katolickiej przez Wielkiego Kanclerza Wydziału afiliującego (por. VG, art. 12), po uprzednim ustaleniu i stwierdzeniu spełnienia wszystkich wymagań przez Radę Wydziału (por. VG, Ord., Art. 14) – oraz uniwersytetu, jeśli wydział jest częścią uniwersytetu.
Art. 13. Stopień akademicki pierwszego cyklu nadaje Wydział afiliujący, którego nazwa (oraz uniwersytetu, jeśli wydział należy do uniwersytetu) musi być umieszczona na dyplomie (por. VG, Ord., art. 38).
Art. 14. Nadany stopień ma taką samą wartość, jak uzyskany na wydziale afiliującym po ukończeniu pierwszego cyklu. Na kanoniczne określenie „Bakalaureatu” może być użyta inna nazwa zgodne z miejscową praktyką uniwersytetu państwowego, pod warunkiem że: a) rzeczywiście odpowiada kanonicznemu „Bakalaureatowi”, przede wszystkim w zakresie odpowiadających studiów; b) nie ma niejasności ani co do nazewnictwa stopni cywilnych miejsca, ani co do nazwy tytułu kanonicznego drugiego cyklu, czyli Licencjatu (por. VG, art. 46-47).
Art. 15. Każda lokalna nazwa tytułu „Bakalaureat”, która musi być taka sama dla wszystkich wydziałów tego samego kraju lub regionu kulturowego (patrz VG, art. 47), wymaga zatwierdzenia przez Kongregację Edukacji Katolickiej.
Art. 16. Za wydanie autentycznych dokumentów nadających stopień naukowy, zgodnie z ustalonymi procedurami, odpowiada Wydział afiliowany lub uniwersytet, jeśli Wydział jest częścią Uniwersytetu (por. VG, Ord., art. 38-39). Afiliowany Instytut wystawia inne dokumenty (np. Transcript of records, w którym potwierdza się zdawane egzaminy).
V. Iter przyznania albo odnowienia Afiliacji
A) Wstępne badanie i zatwierdzenie afiliacji Instytutu
Art. 17. Propozycja utworzenia Instytutu afiliowanego musi zostać sformułowana przez ordynariusza, hierarchę lub wyższego przełożonego miejsca, w którym znajduje się Instytut, który musi zwrócić się do wydziału kościelnego przejmujacego akademicką odpowiedzialność za tenże Instytut.
Art. 18. Wydział afiliujący, poprzez swojego delegata lub komisję ds. afiliacji (por. VG, Ord., art. 14), musi najpierw sprawdzić – także poprzez wizyty in loco – czy Instytut mający być afiliowany, spełnia określone warunki akademickie (por. VG, art. 63 §1).
Art. 19. Jeżeli wynik jest pozytywny, Wielki Kanclerz (por. VG, art. 12) Wydziału (lub Uniwersytetu, jeżeli Wydział jest częścią Uniwersytetu), po stwierdzeniu spełnienia wymagań określonych w niniejszej Instrukcji, przekazuje do Kongregacji Edukacji Katolickiej wraz ze swoją opinią:
§ 1. raport z oceną Wydziału o statusie naukowym Instytutu do afiliowania;
§ 2. Statut Instytutu, który ma być afiliowany sporządzony w podobny sposób jak statut Wydziału (por. VG, Ord., załącznik I do art. 7);
§ 3. program studiów pierwszego cyklu Instytutu w rozpisaniu na poszczególne lata, z uwzględnieniem łącznej liczby punktów ECTS lub porównywalnych punktów dla każdej dyscypliny (por. VG, art. 41-42; Ord., art. 30);
§ 4. curricula vitae, studiorum et operum wszystkich stałych i nie-stałych wykładowców Instytutu;
§ 5. przewidywaną liczbę studentów w podziale na każdy rocznik;
§ 6. lokalną nazwę, której odpowiada kanoniczne nazewnictwo „Bakalaureatu” (por. VG, art. 46-47) i jego podstawę w prawie cywilnym lub kościelnym.
B) Zadanie Kongregacji Wychowania Katolickiego
Art. 20. Afiliacja jest zwykle przyznawana ad quinquennium experimenti gratia. Gdy ten okres minie z pozytywnymi skutkami, jest ona odnawiana ad alterum quiquennium. Po następnych pozytywnych weryfikacjach afiliację przyznaje się ad aliud quinquennium. Późniejsze odnowienia będą ad aliud quinquennium. Jeżeli warunki akademickie Instytutu, ze szczególnym uwzględnieniem liczby studentów i wykładowców, a także jakości kształcenia, nie odpowiadają koniecznym wymaganiom, afiliacja może być zawieszona lub cofnięta przez Kongregację Edukacji Katolickiej.
Art. 21. § 1. Aby Kongregacja Edukacji Katolickiej mogła przyznać afiliację, konieczne jest, by właściwe władze Wydziału afiliującego przedstawiły swoją opinię na temat każdego proponowanego wykładowcy.
§ 2. Ci, którzy nauczają dyscyplin dotyczących wiary i moralności, powinni otrzymać, po złożeniu wyznania wiary (por. kan. 833, n. 7 KPK), misję kanoniczną od Wielkiego Kanclerza (lub jego delegata), który może ją nadać lub odwołać, zgodnie z normami Konstytucji Apostolskiej Veritatis gaudium.
Art. 22. W celu odnowienia afiliacji wymagana jest prośba Wielkiego Kanclerza (por. VG, art. 12) Wydziału afiliującego (lub uniwersytetu) wraz z obszernym sprawozdaniem z dotychczasowych wyników uzyskanej afiliacji.
II. NORMY SZCZEGÓŁOWE
Wydział Teologii
Art. 23. Zgodnie z art. 63, §1 Konstytucji Apostolskiej Veritatis gaudium, Instytut afiliowany z Wydziałem Teologicznym musi spełniać akademickie warunki studiów określone w artykułach 69-76 tejże Konstytucji oraz w artykułach 53-59 załączonych Ordinationes, w odniesieniu do pierwszego cyklu.
Art. 24. Studia w Instytucie afiliowanym trwają pięć lat lub dziesięć semestrów (300 ECTS lub porównywalne punkty) i obejmują dwuletni okres filozoficzny (120 ECTS lub porównywalne punkty) oraz trzyletni instytucjonalny okres teologiczny (180 ECTS lub porównywalne punkty). Jeśli Instytut ma tylko instytucjonalne trzy lata studiów teologii, konieczne jest, aby najpierw ukończyć dwa lata studiów filozofii (por. VG, art. 74, a), zawsze dokonując wyraźnego rozróżnienia między ścieżką filozoficzną oraz studia na kościelnych Wydziałach filozofii (por. VG, Ord., art. 64, §5).
Art. 25. Stałych wykładowców dyscyplin teologicznych Instytutu musi być co najmniej siedmiu. Zwykle według następującego podziału: na Pismo Święte, na teologię fundamentalną i dogmatyczną (dwóch wykładowców), na teologię moralną i duchową, na liturgię, na prawo kanoniczne, na patrologię i historię kościelną.
Art. 26. W przypadku Instytutu z pięcioletnim pierwszym cyklem filozoficzno-teologicznym kończącym się uzyskaniem Bakalaureatu z teologii liczba stałych wykładowców filozofii musi wynosić co najmniej dwóch (por. VG, Ord., 69, §3).
Art. 27. Oprócz egzaminów lub równoważnych sprawdzianów z poszczególnych dyscyplin, pod koniec pierwszego cyklu należy przeprowadzić kompleksowy egzamin (lub równoważny test), na podstawie którego student wykaże, że w pełni ukończył formację naukową wymaganą w danym cyklu (por. VG, Ord., art. 58).
Art. 28. Zdecydowanie zaleca się, aby studia teologiczne zarówno diecezji/eparchii, jak i instytutów zakonnych były afiliowane z Wydziałem teologicznym (por. VG, art. 63, §2).
Art. 29. § 1. Szczególnym zadaniem Instytutu afiliowanego jest troska o naukową formację teologiczną tych, którzy są na drodze do kapłaństwa oraz tych, którzy przygotowują się do pełnienia specjalnych obowiązków kościelnych; dlatego konieczne jest, aby była odpowiednia liczba wykładowców prezbiterów (por. VG, art. 76, §1).
§ 2. W tym celu powinny być uwzględnione także specjalne dyscypliny odpowiednie dla seminarzystów (por. Kongregacja Duchowieństwa, Ratio Fundamentalis Institutionis Sacerdotalis, 8 grudnia 2016 r., n. 176-184); co więcej, może być odpowiednio ustanowiony przez Instytut afiliowany w porozumieniu i we wzajemnej współpracy z formatorami wyższego seminarium – rok pastoralny, który jest wymagany w formacji do kapłaństwa, po zakończeniu instytucjonalnego pięcioletniego okresu. Uwieńczeniem tego rocznego okresu może być specjalny Dyplom (por. VG, art. 76, §2).
Wydział Prawa Kanonicznego
Art. 30. Nie można afiliować Instytutu studiów wyższych z Wydziałem Prawa Kanonicznego.
Wydział Filozofii
Art. 31. Zgodnie z art. 63, § 1 Konstytucji Apostolskiej Veritatis gaudium, Instytut afiliowany do Wydziału Filozoficznego musi spełniać akademickie warunki studiów określone w artykułach 81-84 tejże Konstytucji, a także w artykułach 64-69 załączonych Ordinationes, w odniesieniu do pierwszego cyklu.
Art. 32. Studia na pierwszym cyklu Instytutu afiliowanego trwają trzy lata (180 ECTS lub porównywalne punkty) lub sześć semestrów (por. VG, art. 82, a).
Art. 33. Stałych wykładowców dyscyplin filozoficznych Instytutu musi być co najmniej pięciu (por. VG, Ord., art. 69, §2), według następującego podziału: z metafizyki, z filozofii przyrody, z filozofii człowieka, z filozofii moralnej i politycznej, z logiki i filozofii poznania (por. VG, Ord., art. 67, §1).
Inne Wydziały
Art. 34. Zgodnie z art. 63 §1 Konstytucji Apostolskiej Veritatis gaudium, Instytut afiliowany do innego Wydziału, który nie jest Wydziałem teologicznym ani filozoficznym, musi spełniać akademickie warunki studiów określone w art. 85-87 tejże Konstytucji oraz w art. 70 załączonych Ordinationes.
Art. 35. Studia pierwszego cyklu Instytutu afiliowanego trwają trzy lata lub sześć semestrów (180 ECTS lub porównywalne punkty).
Art. 36. Stałych wykładowców dyscyplin głównych (por. VG, Ord., art. 31) Instytutu afiliowanego musi być co najmniej trzech.
III. NORMY KOŃCOWE
Art. 37. Niniejsza Instrukcja będzie obowiązywać od pierwszego dnia roku akademickiego 2021-2022 lub roku akademickiego 2022, zgodnie z kalendarzem akademickim w odpowiednich regionach.
Art. 38. § 1. Poszczególne Instytuty już afiliowane muszą przedłożyć do 8 września 2022 r. Kongregacji Edukacji Katolickiej, za pośrednictwem Wydziału afiliującego, Statuty i program studiów uaktualnione zgodnie z niniejszą Instrukcją.
§ 2. Wszelkie zmiany Statutu lub programów studiów wymagają zatwierdzenia Kongregacji Edukacji Katolickiej.
Art. 39. Dyspensować od przestrzegania któregokolwiek artykułu niniejszej Instrukcji może tylko Kongregacja Edukacji Katolickiej.
Art. 40 . Niniejsza Instrukcja zastępuje wszystkie aktualnie obowiązujące dokumenty (Notio affiliationis theologicae, Normae servandae ad affiliationem theologicam exsequendam, Conventio ad affiliandum, Notio afiliationis philosophicae, Normae servandae ad affiliationem philosoficam exsequendam, Conventio ad affiliandum).
Art. 41. Obecnie obowiązujące normy i zwyczaje, które są sprzeczne z niniejszą Instrukcją tracą moc.
Dnia 1 grudnia 2020 r. Ojciec Święty zatwierdził niniejszy dokument Kongregacji Edukacji Katolickiej i zezwolił na jego publikację.
Rzym, z Kongregacji Wychowania Katolickiego, dn. 8 grudnia 2020 r., w Uroczystość Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny.
Giuseppe Kardynał VERSALDI
Prefekt
Angelo Vincenzo ZANI
Arcybiskup tytularny Volturno
Sekretarz
Za: KAI
© Copyright – Libreria Editrice Vaticana