Kongregacja Nauki Wary
LIST DO PRZEŁOŻONEGO GENERALNEGO „BRACI MIŁOSIERDZIA” W SPRAWIE TOWARZYSZENIA PACJENTOM W SZPITALACH PSYCHIATRYCZNYCH W BELGII
Rzym, 30 marca 2020 r.
Wielebny brat René Stockman,
w marcu 2017 r. na stronie internetowej belgijskiego oddziału Kongregacji „Braci Miłosierdzia” został opublikowany dokument, który dopuszcza – pod pewnymi warunkami – praktykę eutanazji w katolickiej placówce szpitalnej. Praktyka ta, wspierana przez Stowarzyszenie Provincialat des Frères de la Charité asbl, opiera się zasadniczo na trzech kryteriach: nienaruszalności życia, autonomii pacjenta i relacji opieki. Taki dokument nie odwołuje się jednak do Boga, Pisma Świętego czy chrześcijańskiej wizji człowieka.
Kongregacja Nauki Wiary napisała list do przełożonego generalnego, który już wcześniej nie aprobował takiego dokumentu, z prośbą o wyjaśnienia, a na audiencji 20 maja 2017 r. ówczesny prefekt dykasterii poinformował Ojca Świętego o powadze sprawy.
Od 27 czerwca 2017 r. do chwili obecnej nastąpił ciąg kontaktów i spotkań pomiędzy Kongregacją Nauki Wiary, Kongregacją Instytutów Życia Konsekrowanego i Stowarzyszeń Życia Apostolskiego, Sekretariatem Stanu, Przedstawicielami Frères de la Charité i Stowarzyszeniem Provincialat des Frères, a także przedstawiciele Konferencji Episkopatu Belgii, w celu stworzenia możliwości i przestrzeni do dialogu na ten niezwykle delikatny temat, a tym samym znalezienia, w duchu szczerej eklezjalności, zbieżności doktryny katolickiej w tej kwestii.
Należy wspomnieć o licznych spotkaniach międzydykasterialnych, które odbyły się 31 sierpnia i 7 listopada 2017 r., 1 lutego, 15 marca, 20 czerwca i 12 października 2018 r. oraz 20 lipca 2019 r., o liście tej dykasterii do przełożonego generalnego braci z 30 czerwca 2017 r., o dokumencie Zasady, których należy przestrzegać towarzysząc pacjentom w szpitalach psychiatrycznych, a także o spotkaniu w poszerzonym składzie w Rzymie 21 marca 2018 r.
Sekretarz Stanu i Prefekci Kongregacji Nauki Wiary oraz Kongregacji Instytutów Życia Konsekrowanego i Stowarzyszeń Życia Apostolskiego zwrócili się do Przedstawicieli Braci i Stowarzyszenia Provincialat des Frères o pisemne i jednoznaczne potwierdzenie przezstrzegania przez nich zasad świętości życia ludzkiego i niedopuszczalności eutanazji, a w konsekwencji o absolutną odmowę jej wykonywania w instytucjach od nich zależnych. Niestety, otrzymane odpowiedzi nie zawierały żadnych zapewnień w tych kwestiach.
Eutanazja pozostaje aktem niedopuszczalnym, nawet w skrajnych przypadkach, ponieważ „jest poważnym naruszeniem Prawa Bożego jako moralnie niedopuszczalne dobrowolne zabójstwo osoby ludzkiej. Doktryna ta jest oparta na prawie naturalnym i na słowie Bożym spisanym, jest przekazana przez Tradycję Kościoła oraz nauczana przez Magisterium zwyczajne i powszechne” (Jan Paweł II, Evangelium vitae, nr 65).
Ze swej strony papież Franciszek stwierdził, że ” Współczesny kontekst społeczno-kulturowy stopniowo podkopuje świadomość odnośnie do tego, co czyni cennym ludzkie życie. W istocie bywa ono coraz częściej oceniane na podstawie jego wydajności i użyteczności, do tego stopnia iż życia, które nie odpowiada temu kryterium, uważa sięza «życie odrzucane» lub «życie niegodne». W tej sytuacji utraty autentycznych wartości uchybia się także nieodzownym obowiązkom solidarności i braterstwa ludzkiego i chrześcijańskiego. W rzeczywistości społeczeństwo zasługuje na miano «cywilizowanego», jeżeli wytwarza przeciwciała wobec kultury odrzucania; jeżeli uznaje nienaruszalną wartość życia ludzkiego; jeżeli solidarność jest rzeczywiście praktykowana i strzeżona jako podstawa współżycia.” (Franciszek, Przemówienie do uczestników Zgromadzenia Plenarnego Kongregacji Nauki Wiary, 30 stycznia 2020 r.). Potwierdził również, że „podejście relacyjne — a nie po prostu kliniczne — do chorego, postrzeganego w wyjątkowości i integralności jego osoby, nakłada obowiązek, by nigdy nikogo nie opuszczać w sytuacji, gdy występują choroby nieuleczalne. Życie ludzkie, ze względu na swoje wieczne przeznaczenie, zachowuje całą swoją wartość i całą swoją godność w każdej kondycji, również nietrwałości i słabości, i jako takie zawsze jest godne najwyższej uwagi” (tamże).
W tych ostatnich słowach papież Franciszek porusza temat „współczucia”, który coraz częściej przywoływany jest przez opinię publiczną jako uzasadnienie eutanazji.
Jan Paweł II już wcześniej jednoznacznie stwierdził, że eutanazja jest ” fałszywą litością, a nawet nalezy uznać ją za niepokojące „wynaturzenie”: prawdziwe „współczucie” bowiem skłania do solidarności z cudzym bólem, a nie do zabicia osoby, której cierpienia nie potrafi się znieść. Czyn eutanazji zatem wydaje się tym większym wynaturzeniem, gdy zostaje dokonany przez tych, którzy — jak na przykład krewni chorego — powinni opiekować się nim cierpliwie i z miłością, albo też przez tych, którzy — jak lekarze — ze względu na naturę swojego zawodu powinni leczyć chorego nawet w końcowych i najcięższych stadiach choroby.” (Evangelium vitae, n. 66).
Krótko mówiąc, nauczanie katolickie potwierdza świętą wartość życia ludzkiego, znaczenie opieki i towarzyszenia chorym i niepełnosprawnym, chrześcijańską wartość cierpienia, moralną niedopuszczalność eutanazji, niemożność wprowadzenia tej praktyki do szpitali katolickich, nawet w skrajnych przypadkach, oraz niemożność współpracy w tym zakresie z instytucjami cywilnymi.
Wydaje się oczywiste, że stanowisko grupy Braci Miłosierdzia w Belgii nie odpowiada tym zasadom.
1) odrzuca absolutność poszanowania życia, to znaczy wątpi, że życie niewinnej istoty ludzkiej musi być szanowane „zawsze”, pozostawiając możliwość wyjątków;
2) w odniesieniu do znaczenia opieki nad pacjentami psychiatrycznymi i towarzyszenia im, odwołuje się do belgijskiej ustawy o eutanazji, wyraźnie otwierając możliwość dla pacjentów psychiatrycznych, którzy nie są w stanie terminalnym;
3) pozostawia lekarzowi odpowiedzialność i prawo do przyjęcia prośby o eutanazję lub jej odrzucenia („czynność medyczna”), wykluczając tym samym wybór Szpitala;
4) utrzymuje możliwość eutanazji w ramach Instytutu, uzasadniając to tym, że oszczędza to rodzinie kłopotów związanych z koniecznością znalezienia innego rozwiązania.
Także sprawozdanie wizytatora apostolskiego, Jego Ekscelencji bp. Jana Hendriksa, nie przyniosło żadnego postępu, ponieważ ukazuje głęboką trudność w utrzymaniu więzi między dziełami a Zgromadzeniem Braci Miłosierdzia, ponieważ osoby odpowiedzialne nie akceptują zobowiązania do znalezienia realnego rozwiązania, które pozwoli uniknąć jakiejkolwiek formy odpowiedzialności instytucji za eutanazję.
Dlatego też, na zakończenie tej długiej i bolesnej drogi, dostrzegając niechęć do przyjęcia katolickiej doktryny o eutanazji, z głębokim smutkiem informujemy, że szpitale psychiatryczne prowadzone przez Stowarzyszenie Prowincjałatu Braci Miłosierdzia Asbl w Belgii nie mogą już od tej pory być uznawane za instytucje katolickie.
Chętnie korzystam z tej okoliczności, aby przekazać wyrazy religijnej czci.
Luis F. Kard. Ladaria, S.I.
Prefekt
Giacomo Morandi
Arcybiskup tytularny Cerveteri
Sekretarz
Tłumaczenie OKM
© Copyright – Libreria Editrice Vaticana
