Dykasteria ds. Instytutów Życia Konsekrowanego
i Stowarzyszeń Życia Apostolskiego
Dykasteria ds. Kultury i Edukacji
LIST DO WSZYSTKICH ZAANGAŻOWANYCH W MISJĘ EDUKACYJNĄ SZKÓŁ KATOLICKICH
Watykan, 28 czerwca 2023 r.
Najdroższe i Najdrożsi,
22 maja 2023 r. „Dykasteria ds. Kultury i Edukacji” oraz „Dykasteria ds. Instytutów Życia Konsekrowanego i Stowarzyszeń Życia Apostolskiego” zaprosiły do Watykanu niektórych odpowiedzialnych ze światowej sieci szkół katolickich, aby mogli opowiedzieć w pierwszej osobie o możliwościach i wyzwaniach misji edukacyjnej w tym okresie historii, opisanym przez papieża Franciszka nie tyle jako „epoka zmian, co zmiana epoki”[1]. [1]
Dlaczego zaproszenie na ten czas słuchania zostało skierowane nie tylko przez dykasterię zajmującą się edukacją, ale także przez dykasterię zajmującą się życiem konsekrowanym? Ponieważ bardzo znaczna część z ponad 240 000 szkół katolickich, które czynią Kościół jednym z wiodących na świecie w edukacji podstawowej i średniej, jest prowadzona przez Instytuty Życia Konsekrowanego i Stowarzyszenia Życia Apostolskiego. Wspólna inicjatywa była nie tylko strategiczna, ale przede wszystkim miała na celu uhonorowanie tego, co zaleca Konstytucja Apostolska Praedicate Evangelium, która wzywa do „słuchania siebie nawzajem”, gdzie „każdy ma coś do nauczenia się” (nr 4). Przy tej okazji, jako organy Stolicy Apostolskiej w służbie Ojca Świętego, uczyliśmy się od tych, którzy pracują na pierwszej linii edukacji; co więcej, każda z dwóch dykasterii uczyła się od drugiej. Bo dwoje oczu widzi lepiej niż jedno, a dwoje uszu słyszy lepiej niż jedno.
Pragniemy podziękować wszystkim tym, którzy poświęcają najlepsze zasoby swojego życia ważnej misji edukacyjnej, do której zostali powołani. Dziękujemy nauczycielom i wszystkim pracownikom administracji i obsługi, którzy tworzą globalną społeczność edukacyjną, nici o różnych kolorach wplecione w jeden gobelin. Dziękujemy wszystkim rodzinom, które korzystając z kompetencji formacyjnych wspólnoty chrześcijańskiej, wychowują swoich synów i córki w przymierzu edukacyjnym ze szkołami katolickimi. Dziękujemy biskupom, diecezjom na całym świecie, instytutom życia konsekrowanego i stowarzyszeniom życia apostolskiego, które inwestują znaczne zasoby ludzkie i finansowe w utrzymanie istniejących od dawna szkół i zakładanie nowych. Patrząc z góry, gesty tych aktorów – każdy z własnym akcentem i charyzmatem – tworzą wspaniałą choreografię, pragnąc, aby nikt nie został wykluczony z tańca życia.
Oczywiście na majowym spotkaniu pojawiły się również poważne trudności. Niektóre z nich są wspólne dla całego świata, inne obciążają określone konteksty: niedawna pandemia wciąż odczuwa swoje skutki, globalny kryzys gospodarczy, wskaźnik denat, poważne ubóstwo, nierówny dostęp do żywności, wody, zdrowia, edukacji, informacji, kultury i Internetu. Do tego dochodzi, przynajmniej w niektórych krajach, brak uznania przez system legislacyjny równości ekonomicznej szkół niepaństwowych. Co więcej, kilka diecezji na całym świecie, instytuty życia konsekrowanego i stowarzyszenia życia apostolskiego doświadczają znacznego spadku powołań. I, przynajmniej w świecie zachodnim, wiara w Boga pozostaje mocno zmarginalizowana w życiu publicznym i, bardziej ogólnie, w życiu mężczyzn i kobiet naszych czasów. Fakt ten z pewnością ma złożone skutki praktyczne, które prowadzą nawet do zamknięcia lub alienacji niektórych szkół, z ogromną utratą „osobowości” w systemie szkolnym. W rzeczywistości, gdy zamyka się szkołę diecezjalną lub zakonną, odciski historii tego jednego Kościoła lokalnego, niepowtarzalnego charyzmatu tej rodziny zakonnej, są wymazywane ze środowiska edukacyjnego. Kiedy jesteśmy świadkami bolesnego zamknięcia szkoły, gasimy miejsce, które identyfikuje i strzeże części nadziei. Wreszcie, zauważono, że bezprecedensowe okoliczności, możliwości i kwestie czasami utrudniają wyrażanie tożsamości chrześcijańskiej i katolickiej w sposób dialogujący, ale stanowczy, stanowczy, ale przyjazny.
Sytuacja może być przerażająca, nie tylko ze względu na szybkość jej skutków. Pamiętajmy jednak, że to właśnie z przerażających sytuacji – takich jak chaos przed Stworzeniem (Rdz 1,2) – Bóg czerpie swoje najbardziej zdumiewające dzieła. Czytanie niektórych danych opisujących rzeczywistość może hamować nadzieję; jednak to, co na pierwszy rzut oka blokuje odwagę, może w rzeczywistości okazać się „blokiem startowym”, który zachęca do nowego zrywu. Na przykład złożony kontekst, w którym jesteśmy powołani do pracy jako szkoły katolickie, może sprzyjać większej gotowości do „tworzenia chóru”, o co Ojciec Święty zwrócił się niedawno do Papieskich Rzymskich Instytucji Akademickich (audiencja z 25 lutego 2023 r.). Niestety, czasami szkoły katolickie działają w tym samym obszarze nie jako soliści, którzy dzięki swojej wyjątkowej barwie głosu wzbogacają cały chór, ale jako głosy poza chórem, odizolowane, bez kontekstu; w niektórych przypadkach nawet w dysonansowej konkurencji. Konieczne i pilne jest stworzenie chóru między różnymi Instytutami Życia Konsekrowanego i Stowarzyszeniami Życia Apostolskiego zaangażowanymi w edukację; stworzenie chóru między biskupami, proboszczami, całym duszpasterstwem diecezjalnym i bogactwem charyzmatów edukacyjnych gwarantowanych przez szkoły należące do Instytutów Życia Konsekrowanego i Stowarzyszeń Życia Apostolskiego. Niezbędne jest, aby duchowni, zakonnicy i zakonnice oraz świeccy tworzyli chór i mieli zagwarantowaną możliwość rozbrzmiewania głosem wychowawczym diecezji, a nawet niepowtarzalnym brzmieniem charyzmatu zakonnego. W związku z tym wzywamy do uruchomienia inicjatyw, nawet o charakterze eksperymentalnym, tętniących wyobraźnią i kreatywnością, zdolnych do dzielenia się i przyszłości, precyzyjnych w diagnozie i przewiewnych w wizji. Strach przed ryzykiem nie powinien gasić odwagi; kryzys nie jest bowiem czasem na chowanie głowy w piasek, ale na patrzenie w gwiazdy, jak Abraham (Rdz 15, 5).
W ostatnich wersach tego listu chcemy nalegać na „Musisz”. Tak, wszyscy musimy w bardziej zdecydowany sposób „stworzyć chór”. Czynimy to pewni potencjału i piękna misji edukacyjnej, „niezbywalnego prawa”, które wspiera godność osoby ludzkiej (Gravissimum Educationis 1). Jako organy powołane do pomocy Ojcu Świętemu w wypełnianiu jego posługi Piotrowej, pragniemy przede wszystkim zachęcić was. Będziemy zatem uciekać się do starych i nowych sposobów słuchania was, krocząc wspólną drogą, aby rzeczywistość była pilnie brana pod uwagę, a rozwiązania na przyszłość mogły wyłonić się z ciała kościelnego, nawet w wymagających kontekstach. Niech Duch Chrystusa oświeci nasze zmysły, czyniąc je zdolnymi do rozeznawania, wyobrażania sobie i podejmowania ryzyka.
Pozdrawiamy was z wdzięcznością i wspólnym szacunkiem.
João Braz Card. de Aviz
Prefekt DIŻKiSŻA
José Tolentino Card. Calaça de Mendonça
Prefekt DKE
Abp José Rodriguez Carballo, O. F. M.
Arcybiskup Sekretarz DIŻKiSŻA
Bp Giovanni Cesare Pagazzi
Sekretarz DKE
Tłumaczenie własne
Copyright © Dykasterium ds. Komunikacji – Libreria Editrice Vaticana
