Kongregacja Instytutów Życia Konsekrowanego i Stowarzyszeń Życia Apostolskiego
Kongregacja ds. Duchowieństwa
LIST W SPRAWIE WAŻNYCH TEMATÓW, KONIECZNYCH DO UWZGLĘDNIENIA
W NOWYCH NARODOWYCH RATIO ISTITUTIONIS SACERDOTALIS
L.dz. 2016/1335
Watykan, 13 maja 2017 r.
Do Najdostojniejszych/Najprzewielebniejszych
Przewodniczących Konferencji Episkopatu
Przewodniczących Komisji Episkopatu ds. Duchowieństwa
Wyższych Przełożonych Instytutów Życia Konsekrowanego
i Stowarzyszeń Życia Apostolskiego
W Ich Siedzibach
Eminencjo/Ekscelencjo, Najprzewielebniejszy Ojcze
Jak to jest w zwyczaju w tym okresie, pragniemy podzielić się niektórymi tematami dotyczącymi formacji kapłańskiej z Biskupami, Przewodniczącymi Instytucji kościelnych, które są związane z Kongregacją ds. Duchowieństwa, a także z Wyższymi Przełożonymi w łączności z Kongregacją ds. Instytutów Życia Konsekrowanego i Stowarzyszeń Życia Apostolskiego, w jurysdykcjach których znajdują się zakonnicy kapłani.
Niniejszy list następuje po pismach z dwóch poprzednich lat, pierwszym na temat przyjmowania do Seminariów kandydatów, którzy odeszli z innych domów formacji, i drugim, o ważności roli kierownika duchowego i jego stałej obecności w Seminarium.
Obecny trzeci głos, nie może nie skoncentrować się na nowej Ratio Fundamentalis Istitutionis Sacerdotalis, zatwierdzonej przez Kongregacją ds. Duchowieństwa dnia 8 grudnia 2016 r., po przeszło dwuletniej refleksji i wspólnej pracy wraz z wieloma Organami Kurii Rzymskiej, jak też Konferencjami Episkopatów.
Nakreślając wytyczne dla formacji kapłańskiej, powyższe Kongregacje zamierzają z jednej strony ofiarować syntezę wskazań kościelnej tradycji, przedstawionych w szczególności w Pastores dabo vobis, a z drugiej, odnieść się szeroko do aktualnego nauczania papieża Franciszka. W wyniku tego podejścia zostaje nakreślony podstawowy horyzont dokumentu, którym jest propozycja formacji integralnej, tj. takiej, która sprawiłaby, aby kandydat mógł wzrastać w różnych wymiarach – ludzkim, duchowym, intelektualnym i duszpasterskim – a także, aby wprowadzić seminarzystę na drogę „ciągłego doświadczania bycia uczniem”, które stopniowo będzie go upodobniało do Chrystusa Dobrego Pasterza.
Wspomniana nowość wyraża się poprzez jedyny i ciągły proces formacyjny, podczas którego stałym wezwaniem staje się przezwyciężanie każdego łatwego automatyzmu w przechodzeniu z jednego na drugi etap, gdzie istotną rolę odgrywa weryfikacja rzeczywistego wewnętrznego przyswojenia treści formacyjnych. Właśnie dla osiągnięcia tego celu, obok języka tradycyjnego, w którym po okresie próby wyróżnia się etap filozoficzny i teologiczny, dokument używa nowej terminologii, która na drodze ku święceniom prezbiteratu wskazuje na „etap bycia uczniem”, „etap upodabniania się” oraz „etap syntezy powołaniowej”.
Kongregacja została oczywiście zachęcona i oświecona przez nauczanie Papieża Franciszka, który często przypomina, że kapłan nie jest funkcjonariuszem sacrum czy zarządcą przedsiębiorstwa, lecz Pasterzem namaszczonym dla Ludu, misjonarzem głoszącym Ewangelię, wezwanym, aby posiadać to samo obejmujące serce Jezusa, właśnie po to, aby być współczującym i miłosiernym dla wszystkich.
Aby formować kapłanów według tego wzoru – jak często polecał Ojciec Święty – trzeba, aby formacja początkowa zapewniła zrównoważoną dojrzałość ludzką, trwałą duchowość i uważną czujność wobec owej światowej duchowości, tak fatalnej dla owocnego wypełnienia posługi, a która to przykładowo wyraża się w postaci próżności, szukania pieniędzy czy władzy, albo w zatwardziałości legalistycznej.
Jesteśmy świadomi, że realizacja tak wysoko postawionego celu nie jest łatwą, zwłaszcza gdy weźmiemy pod uwagę kontekst pochodzenia kandydatów – rodzinny, kulturowy, a także kościelny – który nie zawsze sprzyja spokojnemu wzrastaniu w wymiarze ludzkim i nie zawsze pomaga w stawianiu solidnych podstaw duchowych. Z tego powodu, Ratiogorąco zaleca – a w rzeczywistości zobowiązuje – aby droga kapłaństwa rozpoczęła się od okresu przygotowawczego (propedeutycznego, wstępnego), w którym miałoby miejsce rozeznanie osobiste co do powołania oraz wprowadzenie do życia wspólnotowego i duchowego.
Ratio kładzie mocny nacisk na wagę wymiaru ludzkiego, czyli na dojrzałość psycho-afektywną kandydatów, podkreślając nieodzowną konieczność towarzyszenia personalnego (kierownictwa duchowego) dla kandydatów i pogłębionego rozeznania historii powołania każdego z nich.
W tej perspektywie, pozwalamy sobie na sugestię, aby Biskupi, Przełożeni i wychowawcy zwrócili szczególną uwagę na rozwój zdolności relacyjnej kandydatów (czyli zdolności kandydatów do nawiązywania właściwych relacji). Jest ona bazą, na której tworzy się tożsamość prezbitera. Poprzez wzrastanie w wewnętrznej wolności oraz dojrzewanie w sferze uczuciowej i emocjonalnej, wzmacnia się ona, zwalczając pokusę nadmiernego pozostawania skoncentrowanym na sobie samym.
W związku z powyższym, przedmiotem naszego rozeznania powinien być problem zatrzymywania się na pozorach i zewnętrznych przejawach, często widoczny na polu liturgicznym, który to nierzadko może wskazywać na osobowość narcystyczną i próżną, czy skłonną do „ucieczki” od zobowiązań duszpasterskich, a znajdującą swe schronienie w estetyzmie i intymizmie.
Do przedmiotów, które tworzą curriculum studiów teologicznych, Ratio wyraźnie wprowadza kurs Teologii życia konsekrowanego (n. 169), poprzez który zamierza zachęcić przyszłych prezbiterów do poznania tej cennej sfery życia i świętości Kościoła, ze względu na bardziej owocne wypełnianie ich posługi, a także dla ich duchowego wzrostu. Z tych samych racji będzie stosownym, aby w domach formacyjnych Instytutów Życia Konsekrowanego i Stowarzyszeń Życia Apostolskiego ustanowić „katedrę na temat Kościoła lokalnego”, w celu pobudzenia zakonników, zwłaszcza stanu kleryckiego, do coraz głębszego włączania się w rzeczywistość Kościoła, wewnątrz którego żyją swoim własnym charyzmatem.
Na zakończenie, wydaje się być wskazane, aby wspomnieć o najbliższym Zwyczajnym Zgromadzeniu Ogólnym Synodu Biskupów, którego tematem będzie „Młodzież, wiara i rozeznanie powołaniowe”. Będzie ono wyjątkową okazją, która wymaga od Kościoła, a zwłaszcza od Pasterzy, odwagi „wyjścia”, aby głosić Ewangelię, odwagi ofiarowania młodemu pokoleniu towarzyszenia duchowego i powołaniowego (kierownictwa duchowego i powołaniowego), odwagi ukazania – jak stwierdza to Dokument przygotowawczy – czułego i radosnego oblicza.
Te i inne aspekty związane z osobowością seminarzystów i ich skutecznym wzrostem duchowym, powinny być przedmiotem rzetelnej refleksji Biskupów i Wyższych Przełożonych Kleryckich Kongregacji Zakonnych. Podobnie zachęcamy do pogłębionego i kolegialnego pochylenia się nad nową Ratio Fundamentalis, tak aby była ona przyswojona w kościołach lokalnych państwa czy terytorium, i przekazana zgodnie z wymogami i miejscową kulturą, poprzez Ratio narodowe, a dla instytucji podległych kompetencji Kongregacji ds. Instytutów Życia Konsekrowanego i Stowarzyszeń Życia Apostolskiego, za pomocą innych własnych dokumentów formacyjnych.
Ufając, że znaleźliśmy w Jego Eminencji/Ekscelencji/w Osobie Najprzewielebniejszego Ojca uważnego interlokutora, wyrażamy nasze uznanie dla Jego cennej posługi kościelnej, a przy okazji chcielibyśmy przekazać nasze serdeczne pozdrowienia i wyrazy głębokiego szacunku.
Oddani w Panu
João Braz Card de Aviz
Prefekt
Beniamino Kard. Stella
Prefekt
Tłumaczenie: O. Jan Olszewski OFMConv
Copyright © Dykasterium ds. Komunikacji – Libreria Editrice Vaticana