Kongregacja ds. Zakonów i Instytutów Świeckich
ROLA I FUNKCJONOWANIE KONFERENCJI WYŻSZYCH PRZEŁOŻONYCH W ODNIESIENIU DO «MUTUAE RELATIONES»
Rzym, 17-20 listopada 1981 r.
Dokument z posiedzenia plenarnego Kongregacji,
W listopadzie 1981 r. odbyło się posiedzenie plenarne Św. Kongregacji Zakonników i Instytutów Świeckich poświęcone tematowi: „Rola i funkcjonowanie Konferencji Wyższych Przełożonych w odniesieniu do „Mutuae Relationes”.
Na zakończenie posiedzenia Ojcowie zdecydowali się podać dokładne wytyczne dla Konferencji Wyższych Przełożonych, oraz przedstawić Świętej Kongregacji Zakonników i Instytutów Świeckich kilka propozycji odnośnie jej roli jako animatorki życia zakonnego.
Dokument dzieli się na dwie części:
– krótka informacja o przebiegu zebrania;
– wytyczne /wskazówki, orientacje/ podane przez Ojców odnośnie poruszanego argumentu.
Przebieg:
Posiedzenie plenarne Św. Kongregacji Zakonników i Instytutów Świeckich, które odbyło się od 17 do 20 listopada 1981 roku zajęło się tematem: „Rola i funkcjonowanie Konferencji Wyższych Przełożonych w odniesieniu do „Mutuae Relationes”.
Wnioski zostały umieszczone w kilku wytycznych celem zapoznania z nimi poprzez Nuncjuszów Apostolskich wszystkich Konferencji Wyższych Przełożonych oraz Konferencji Episkopatów.
Nie da się wystarczająco docenić znaczenia „Wytycznych” bez zrozumienia intencji i ducha kierującego przygotowaniem i przebiegiem tego posiedzenia.
Należy zatem wspomnieć o:
– celach posiedzenia;
– ankiecie przygotowawczej;
– przebiegu posiedzenia, o głównych problemach poruszanych na zebraniu, na które usiłują dać odpowiedź zobowiązania proponowane przez wytyczne.
Cel posiedzenia
Po trzech latach od ogłoszenia „Mutuae Relationes” (Uroczystość Zesłania Ducha Świętego 1978 r.) zaczęto odczuwać konieczność weryfikacji:
– dotyczącej samego dokumentu:
– przyjęcia go przez biskupów i zakonników;
– ewentualnych trudności doktrynalnych i praktycznych;
– realizacji i inicjatyw służących temu celowi;
– szczególnie odnośnie zadania i funkcjonowania Konferencji Wyższych Przełożonych w celu coraz lepszego przystosowania ich zadań i działalności do celów, dla których zostały powołane /MR 61/.
Ankieta przygotowawcza
Ankieta rozpoznawcza została przeprowadzona przez kwestionariusz przesłany do siedzib Nuncjuszów, Konferencji Episkopatów i Konferencji Wyższych Przełożonych.
Rezultaty zostały zebrane na „karcie urzędowej” podanej do przestudiowania ojcom posiedzenia plenarnego.
Ze strony zakonników odnotowano wszędzie zainteresowanie i zaangażowanie w studium i wprowadzenie w życie Mutuae Relationes; mniejsze zaangażowanie było ze strony Episkopatów.
Pozostaje jeszcze obowiązek włączenia resortów rzymskich do przeprowadzenia refleksji i realizacji, na którą „Mutuae Relationes” zasługują.
Ankieta wskazała na ważność Dokumentu, obiecujące dążenie do porozumienia między biskupami i zakonnikami, wskazując jednocześnie na długą jeszcze drogę do przebycia.
W związku z tym odnotowano potrzebę wyjaśnień i w wielu wypadkach konieczności ożywienia organów dialogu, wzajemnej współpracy (problemy komisji mieszanych, wikariusza biskupiego do spraw zakonnych itp.).
Przebieg spotkania
We wstępnym rozważaniu Kardynał Prefekt zwrócił uwagę na:
– cele posiedzenia,
– temat,
– charakterystykę czekającej pracy.
Nie chodzi o opracowanie nowego dokumentu, ale o weryfikację w świetle „Mutuae Relationes”, jak daleko jesteśmy w realizacji „organicznej wspólnoty eklezjalnej” aby opracować kilka wytycznych zdolnych dodać silniejszego bodźca w realizowaniu tego procesu wspólnoty.
Temat koncentrował się na roli i funkcjonowaniu Konferencji Wyższych Przełożonych, na ich naturze i celu, tak jak to jest napisane w P.C. nr 23 oraz „Mutuae Relationes” nr 21, tj.:
– omawiać życie zakonne z uwzględnieniem różnorodnych charyzmatów;
– rozszerzyć współpracę pomiędzy różnymi Instytutami dla dobra Kościoła;
– popierać bardziej rozsądną dystrybucję „pracowników ewangelicznych”;
– traktować o wspólnych problemach zakonników;
– rozwinąć koordynację i współpracę z Konferencjami Episkopatu w pełnieniu apostolatu.
Prace były przeprowadzone w klimacie nadziei, wychodząc z potrzeby komunii (jedności) w Kościele, w duchu realistycznym i konkretnym, biorąc pod uwagę sytuacje, przyczyny, w obliczu propozycji rozwiązań, w duchu kontemplacji i modlitwy.
Odnośnie wniosków przedstawionych podczas posiedzenia plenarnego przez wyznaczonych Ojców – niektóre proponowały syntezę ankiety, przegląd sytuacji i problemów na poszczególnych kontynentach, inne podkreślały szczególne cechy roli i funkcjonowania Konferencji Wyższych Przełożonych, zarówno z punktu widzenia biskupów jak i zakonników.
W badaniach przeprowadzonych przez Ojców na pierwszy plan wysunęły się niektóre podstawowe sytuacje i problemy.
Podczas gdy wydaje się, że wzrasta świadomość roli biskupów i zakonników, czuje się jeszcze konieczność unikania „równouprawnienia” (tej samej płaszczyzny) w duszpasterstwie Kościołów lokalnych, jak również dąży się do jeszcze większego uwypuklenia wkładu życia zakonnego we wspólnotę eklezjalną i jej misję wobec świata.
Oprócz tego zwraca się większą uwagę na sprawiedliwą dystrybucję personelu zakonnego poprzez dialog z biskupami.
Powraca uporczywie akcent kładziony na formację: dotyczy to zarówno kleru diecezjalnego, jak i zakonników, w celu lepszego poznania i wyrażenia eklezjalnego wymiaru życia konsekrowanego.
Jeżeli chodzi o Konferencje Wyższych Przełożonych wyłoniły się problemy dotyczące ich tworzenia: czasami nie wydaje się, że naprawdę reprezentują większość zakonników danego kraju, ale raczej grupy i tendencje, które później wpływają na wybór tematu spotkań oraz na publikację dokumentów.
Wydaje się także, że trzeba wzmocnić związek afektywny i efektywny z biskupami. Dlatego też utrzymuje się, że powinny być lepiej sprecyzowane – zarówno, gdy chodzi o statuty jak i ich realizację – natura, skład konferencji, cele oraz właściwa im działalność.
Odnośnie zakonnic, wydaje się koniecznym większe zaangażowanie w odpowiedzialność duszpasterską, nie tylko w chwili działania, ale i podczas programowania.
Na zasadzie „wzajemnych relacji” należy pobudzić komisje mieszane i inne skuteczne formy współpracy.
Postać wikariusza biskupiego do spraw zakonnych mogłaby być lepiej wyjaśniona, aby dać wkład, na który go stać w rozwój wzajemnych relacji.
Podsumowanie:
Na zakończenie długich obrad Kardynał Prefekt mógł streścić w trzech punktach wymagania przedstawione w dyskusji:
– Potrzeba wsłuchiwania się w rzeczywistość. Dokument „Mutuae Relationes” został przyjęty pozytywnie, ale, niestety, nie wszędzie dostatecznie pogłębiony, a przede wszystkim nie pogłębiony „wspólnie”; ponadto jego zastosowanie nie jest wystarczające i wydaje się, że niekiedy dał także początek interesującym interpretacjom.
– Konieczność dalszej refleksji o Kościele lokalnym, której będzie przewodniczył biskup, w duchu naprawdę wspólnotowym, zarówno ze swymi prezbiterami, jak i z Kościołem powszechnym i na temat Konferencji Wyższych Przełożonych.
– Konieczność podania wskazówek, zdolnych w praktyce do przynaglenia dążności do osiągnięcia jedności (komunii), wytyczonej przez „Mutuae Relationes”.
Wskazania
W specjalnym głosowaniu członkowie posiedzenia zaaprobowali niektóre wskazania jako owoc wspólnej refleksji w celu pobudzenia i udoskonalenia dążenia do jedności proponowanej przez „Mutuae Relationes”, już częściowo zrealizowanej w odnowionym duchu w wielu częściach Kościoła.
Zostały one zebrane na oddzielnej karcie, ponadto Ojcowie uważali za stosowne opracować pewne „Propozycje” (sugestie) dla Świętej Kongregacji, celem jej pozytywnego wkładu wg linii nakreślonej we wskazaniach, posiedzenie plenarne nałożyło na Świętą Kongregację obowiązek przekazania „wskazówek” Nuncjuszom Apostolskim i Konferencjom Wyższych Przełożonych oraz Konferencjom Episkopatów.
KOŃCOWE WNIOSKI POSIEDZENIA KONGREGACJI „ROLA I FUNKCJONOWANIE KONFERENCJI WYŻSZYCH PRZEŁOŻONYCH W ODNIESIENIU DO „MUTUAE RELATIONES”.
Rzym, 17-20 listopada 1981 r.
Dla lepszego funkcjonowania Konferencji lub Rad Wyższych Przełożonych:
– zostaną ponownie przejrzane statuty, o ile zajdzie potrzeba, aby lepiej wyrażały specyficzną naturę Konferencji lub Rad oraz cele, które do nich należą;
– takie organa będą się składać z Wyższych Przełożonych, biorąc jednak pod uwagę wymagania poszczególnych sytuacji i uprzednie upoważnienie od Św. Kongregacji Zakonników i Instytutów Świeckich, pozwalające na zmianę składu np. przez włączenie delegatów lub stałych reprezentantów Wyższych Przełożonych;
– wszyscy Wyżsi Przełożeni będą aktywnie uczestniczyć w zebraniach i konsultacjach organizowanych przez Stolicę Świętą.
W celu lepszego rozwoju jedności w Kościele
– będzie kontynuowane przez biskupów oraz przez Konferencje Wyższych Przełożonych – na różnych szczeblach, poziomach – studium i wprowadzenie w życie „Mutuae Relationes”, jak również dwóch niedawnych dokumentów Świętej Kongregacji Zakonników i Instytutów Świeckich (”Zakonnicy a promocja ludzka”, „Kontemplatywny wymiar życia zakonnego”), przede wszystkim z punktu widzenia włączenia zakonników w duszpasterstwo organiczne;
– żąda się od Konferencji Episkopatu poświęcenia specjalnego spotkania tematowi życia zakonnego oraz poruszania go również podczas innych zjazdów.
W celu bardziej harmonijnej relacji duszpasterstwa z wieloma problemami praktycznymi – popiera się uzgadnianie (współpracę) między różnymi uniami zakonników i Konferencji Episkopatu, szczególnie odnośnie następujących punktów:
– formacja w seminariach na tematy życia zakonnego i jego wartości, oraz w nowicjatach o życiu Kościoła (zarówno lokalnego jak i powszechnego) i związku z jego misją;
– formacja ciągła (permanentna) kleru diecezjalnego oraz zakonników na temat włączenia życia zakonnego w akcję duszpasterską Kościoła i w jego zadania misyjne;
– koordynacja duszpasterstwa powołaniowego;
– wierność normom Kościoła w sprawowaniu liturgii;
– dowartościowanie Sakramentu Pokuty i kierownictwa duchowego;
– realizacja wytycznych odnośnie wikariusza biskupiego dla zakonników i zakonnic oraz odnośnie umów między diecezjami i instytutami zakonnymi (por. MR 64, 57, 58).
W duszpasterstwie organicznym Kościoła lokalnego, wszystkie instytuty zgodnie z własnym specyficznym charyzmatem w Kościele zajmą bardziej aktywne stanowisko, przyczyniając się do rozwoju dialogu między przełożonymi i biskupami, Pasterzami i Zakonnikami, zarówno w wyborze apostolatu oraz lepszej koordynacji sił i inicjatyw, jak też w otwieraniu i zamykaniu dzieł, a także przenoszeniu personelu związanego z duszpasterstwem lokalnym itd.
Zachęci się komisje mieszane oraz inne podobne formy współpracy, na różnych szczeblach – krajowym, regionalnym i diecezjalnym – do wzrostu uczestniczenia wszystkich tych, którzy są obarczeni odpowiedzialnością w życiu zakonnym, do dialogu metodycznego i praktycznego między sobą i z biskupami.
Życie zakonne w służbie Kościołów lokalnych ma być dowartościowane:
– jego uczestnictwo w życiu i świętości Kościoła (LG 44),
– jego szczególne świadectwo ewangeliczne:
poprzez śluby zakonne,
życie wspólne,
wierność charyzmatowi każdego Instytutu.
Według Dokumentu „Kontemplacyjny wymiar życia zakonnego” należy rozwinąć w Kościele lokalnym duszpasterstwo modlitwy ze specyficznym wkładem ze strony zakonników. Podobnie podczas spotkań różnych organów zakonników i biskupów modlitwa i sprawowanie liturgii niech zajmują czołowe miejsce, które im przysługuje.