Kard. Valerio Valeri
Prefekt Kongregacji
LIST Z AKTAMI ZJAZDU POŚWIĘCONEGO RUCHOWI ZJEDNOCZENIOWEMU ZAKONNIKÓW NA ŚWIECIE
Watykan, 28 kwietnia 1962 r.
AG 2223/61
Przewielebny Ojcze,
Z prawdziwą przyjemnością przesyłam w załączeniu Akta ze zjazdu poświęconego stadium nad Organizacjami Zakonników w świecie /Rzym, 17 grudnia 1961/.
To spotkanie, które odbyło się w serdecznej i rodzinnej atmosferze, przyniosło zapewne korzyść wspólnego uświadomienia sobie sprawy ruchu zjednoczeniowego, jak również pogłębienia zasad i celów przyświecających temu ruchowi i dla sformowania poczynań na obecną chwilę szczególnie wskazanych.
Powodzenie Zjazdu zawdzięczamy niewątpliwie osobistym walorom Ojców obecnych w tym dniu, którzy brali czynny udział, poświęcając wiele uwagi i zainteresowania wymianie poglądów. Im to właśnie wyraża św. Kongregacja szczere podziękowanie za cenny wkład w formie wypowiedzi i argumentacji.
Odnośnie wniosków określonych na powyższym spotkaniu, Święta Kongregacja zatwierdza jako normy praktyczne to, co podają Akta we „wnioskach” pod nr. 3 i 4 – szczególnie korzyści płynące ze stworzenia Federacji, a przynajmniej Sekcji pracy apostolskiej w łonie Konferencji Wyższych Przełożonych oraz zasady prawne, które będą normowały członkostwo Instytutów Zakonnych w Konferencji.
Święta Kongregacja uważa za wskazane, raz jeszcze podkreślić wszystkim Konferencjom Krajowym Zakonników, konieczność utrzymania i rozwoju żywotności organizacji wraz z owocnymi poczynaniami w pracy formacyjnej i apostolskiej z zachowaniem subtelnej delikatności i najwyższego szacunku w stosunkach jak najbardziej harmonijnych z prześwietną Hierarchią miejscową.
Nie było możliwości zredagowania „aktów” w innych językach, przede wszystkim ze względu na brak czasu i na techniczną niemożliwość druku jak i wysyłki. Prosimy jednak, aby wasza Konferencja zechciała zaopatrzyć się w tekst włoski, jeżeli to uważa za potrzebne i pożyteczne.
Pragnę w końcu polecić ich modlitwom dwu zakonników, którzy położyli olbrzymie zasługi dla naszego ruchu zjednoczeniowego, a Bóg już ich powołał po wieczną zapłatę za dobro, jakie zdziałali w Kościele świętym: Wielebny Ojciec Emil Aranga TJ, sekretarz generalny KLAR, zmarły niespodziewanie 15 grudnia 1961 r. i Wielebny Ojciec Józef Flesch CSsR, sekretarz Unii Instytutów Zakonnych Kleryckich w Niemczech i Asystent Zakonny Unii Zakonników, Braci i Zakonnic tego kraju, zmarły 28 marca 1962 r.
Składając najlepsze życzenie coraz większego rozkwitu gorliwości i apostolstwa w Konferencji kraju, korzystam chętnie z okazji, by przekazać uczucia głębokiego szacunku.
oddany w Panu
Valerio Kard. Valeri
Prefekt
1. Sprawozdanie ogólne
ROZWÓJ I OWOCE RUCHU ZJEDNOCZENIOWEGO ZAKONNIKÓW NA ŚWIECIE
W niedzielę 17 grudnia 1961 roku odbyło się przy Urzędzie Świętej Kongregacji Zakonników Zebranie – studium – dla przedstawicieli Krajowych Konferencji Przełożonych Wyższych.
Przewodniczył zebraniu J. Eksc. Abp P. Philipe OP, Sekretarz świętej Kongregacji Zakonników w towarzystwie członków tego resortu stanowiących „Urząd Organizacyjny przy Świętej Kongregacji” czyli: P. E. Mandelli – dyrektor Urzędu, P. G. Nardin, sekretarz ww., P. E. Joulia, dla języka francuskiego, P. B. Ranzing, dla angielskiego, P. S. Monzo, dla hiszpańskiego, P. A. Cardillo, dla portugalskiego.
Byli obecni Przewodniczący i Sekretarze następujących narodów: Austrii, Argentyny, Belgii, Boliwii, Brazylii, Kanady, Kolumbii, Konga, Danii, Ekwadoru, Filipin, Francji, Niemiec, Anglii, Włoch, Malty, Meksyku, Holandii, Paragwaju, Peru, Polski, Portugalii, Św. Salwadora i Ameryki Centralnej, Szkocji, Hiszpanii, Urugwaju, U.S.A., Wenezueli.
Posiedzenie przedpołudniowe poświęcone studium organizacji wewnętrznej Zakonnych Organizmów Krajowych, otworzył referatem Przewielebny O. G. Mandelli, I.M.C., Urzędnik Św. Kongregacji Zakonników, rozwijając temat: „SPOJRZENIE PANORAMICZNE NA ORGANIZACJE ZAKONNIKÓW W SWIECIE”.
Na I Międzynarodowym Kongresie Stanów Doskonałości /1950/, który był startem ruchu, zostały wytyczone niejako drogi dla tegoż ruchu: 1/ pogłębienie zasad teologicznych, prawnych i apostolskich życia zakonnego w Kościele, 2/ większa znajomość i bardziej wyczulona wzajemna pomoc między poszczególnymi Instytutami Doskonałości na odcinku krajowym i międzynarodowym, wreszcie 3/ bardzo dokładne przestudiowanie specyficznych celów apostolstwa zwyczajnego i nadzwyczajnego w świetle najściślejszej współpracy ze wszystkimi żywotnymi siłami Kościoła, a przede wszystkim z Hierarchią kościelną.
Zaproszenie Stolicy Świętej nie tylko zostało przyjęte przez Zakonników ale i w całej pełni zrozumiane. Dowodem tego są setki organizacji pionowych i poziomych, męskich i żeńskich, istniejących aktualnie w Kościele. Daje tego obraz ostatnio wydana publikacja: D. G. Nardin: O.S.P. „Ruch Zjednoczeniowy Zakonników na świecie”, Rzym 1961 r. Z referatu sprawozdawczego, popartego wypowiedziami ożywionej i owocnej dyskusji, wypłynęły niżej podane zasady dotyczące podstaw całokształtu ruchu, jego natury, celu i aktywności konferencji.
NATURA
Unie /Konferencje, Federacje itd./ Zakonników są na „Prawie Papieskim”, choćby niektóre z instytucji doń należących były na prawie diecezjalnym. Zależne są od Świętej kongregacji Zakonników, która rezerwuje sobie ich erekcje, zatwierdzenie statutów i potwierdzenie na wyższe urzędy.
Celem Unii, ze względu na jej charakter „papieski” jest stać się narzędziem wykonawczym zarządzeń Stolicy Świętej w poszczególnych krajach.
Następnie z charakteru papieskiego wynika także, że Unie jako takie posiadają osobowość kanoniczno-moralną i jeżeli byłoby to wskazane, mogą uzyskać osobowość i cywilną i prawną.
Wyniknęło z dyskusji, że z prawa – należy uważać za członków Unii: 1/ Przełożonych Generalnych Instytutów, które prawie całą swą działalność apostolską rozwinęły w jednym kraju, 2/ Przełożonych Prowincjalnych Krajowych Instytutów podzielonych na prowincje, 3/ Przełażonych delegowanych do reprezentowania Instytutów i działalności apostolskiej danego kraju a posiadających Dom Generalny za granicą.
CELE
Statuty Konferencji, trzymając się ściśle dyrektyw Św. Kongregacji Zakonników, wytyczyły sobie, jako cele główne:
1/ bratnią łączność między Zakonami, Stowarzyszeniami i Instytutami Świeckimi w celu ożywienia i pogłębienia przede wszystkim zasad teologicznych i kanonicznych, które z samego założenia stawiają życie zakonne jako czynnik uświęcający i apostolski w Kościele.
2/ Serdeczną współpracę przy wzmożeniu selekcji, a następnie formacji zakonnej i apostolskiej członków Stanów Doskonałości.
3/ Studium, porady teoretyczne i praktyczne dla lepszego przygotowania się do problemu zarządzania rodzinami zakonnymi.
4/ Rozbudzanie wciąż nowego i czynnego entuzjazmu do pracy apostolskiej dla pożytku Kościoła w harmonii i zależności od Hierarchii kościelnej. W tym celu planowano i podejmowano liczne, wspólne prace apostolskie, które dla specyficznych – o szerokim zasięgu – zadań apostolskich wymagały zespolenia sił wielu Instytutów.
ORGANIZACJA
1/ Podkreślono zasadę podstawową, że chodzi tu o Unię przełożonych Wyższych, gdyż Ruch Organizacyjny jest hierarchicznie i we wszystkim podporządkowany władzy zakonnej. Wynika stąd, że Konferencja Przełożonych pragnie osiągnąć taką strukturę dynamiczną, by móc z łatwością kierować, czuwać i rozwijać Stan Doskonałości i Apostolstwa życia zakonnego w danym kraju, zawsze jednak licząc się jak najbardziej z autonomią poszczególnych Instytutów, i powołanych dla dzieł apostolskich.
Konkretnym wyrazem powyższej zasady jest założenie w Rzymie Unii Rzymskiej Wyższych Przełożonych Męskich i Żeńskich, według których coraz częściej i coraz konkretniej powinny formować się Zjednoczenia w poszczególnych krajach.
2/ W każdym kraju istnieją normalnie Konferencje Przełożonych Wyższych Męskich i żeńskich, niezawisłe od siebie – różne, ale powiązane z sobą, zależnie od warunków poszczególnego kraju. Należy jednak jak najściślej się starać, aby była wszędzie harmonia i skuteczna współpraca.
3/ Konferencje Zakonników będą się troszczyły o należyte kontakty między zakonnikami a świeckimi organizacjami katolickimi. Na terenie kraju takie kontakty są wskazane przede wszystkim na odcinku pracy wychowawczej, w kolegiach, w dziełach charytatywnych i w szpitalnictwie. Miejscowa sytuacja wykaże, czy będzie lepiej powołać oddzielną Federację Zakonników, czy raczej niech przynależą oni do jednego Stowarzyszenia Katolików Świeckich. Na forum międzynarodowym przewiduje się stworzenie przy obu Uniach Rzymskich Przełożonych Generalnych Sekretariaty i Komisje dla apostolstwa specjalnego, jak wychowanie, opieka społeczna itd.
DZIAŁALNOŚĆ
Znane są owocne wysiłki w celu pogłębienia teologiczno-duchowego życia zakonnego poprzez specjalne tygodnie, zjazdy, dni skupienia, Instytuty Wyższej Kultury Religijnej, Szkoły Przygotowawcze dla mistrzów nowicjatów itd.
Jako przykład do naśladowania stawia się wszystkim Konferencjom co pomyślnie zorganizowano w niektórych krajach, a mianowicie: utworzenie międzydiecezjalnych czy regionalnych Sekretariatów /np. w Italii, U.S.A., Brazylii itd./, by przez nie dotarły do poszczególnych domów zakonnych osiągnięcia Ruchu Krajowego, zorganizowanie ośrodków informacyjnych /bibliotek, publikacji, wiadomości/, ośrodków statystycznych, wspólnych ośrodków budzenia powołań zakonnych /Francja, Kanada, Belgia, Holandia itd./.
Szczególnie wyłoniła się potrzeba zorganizowania ośrodków szkoleniowych typu uniwersyteckiego, a przynajmniej na wyższym poziomie w celu przygotowania „leaders” dla krajów tzw. „kulturalnie opóźnionych” i dla tych, które ostatnio uzyskały niepodległość. Takie ośrodki mogłyby powstać w Rzymie, Paryżu, Argentynie itd. Unia Rzymska Wyższych Przełożonych Generalnych współpracuje w tej dziedzinie z C.A.L. poprzez tworzenie burs stypendialnych dla kapłanów Ameryki Łacińskiej i przez bezpłatne internaty dla studentów świeckich Ameryki Łacińskiej w uniwersyteckich miastach Europy.
2. Referat wprowadzający sekretarza Kongregacji Abp P. Philippe, OP
RELACJE NARODOWYCH ORGANIZACJI ZAKONNIKÓW Z EPISKOPATAMI
Ważna uwaga: Referat niniejszy posiada charakter przedstawienia punktów do dyskusji.
Daje się dzisiaj powszechnie odczuć potrzeba większej zgodności między różnymi członkami Kościoła, potrzeba ta jest postulatem, wypływającym bezpośrednio z dogmatu o Świętych Obcowaniu i o Ciele Mistycznym Chrystusa, a zarazem jest koniecznością, wynikającą z dzisiejszych warunków społecznych, dążących do upowszechnienia i zjednoczenia na płaszczyźnie międzynarodowej różnorodnych problemów poszczególnych krajów.
To większe uwrażliwienie na rzeczywistość Kościoła, spotęgowane jeszcze przez wzmożone uświadomienie społeczne, wywołało i rozwinęło wśród zakonników ruch zjednoczeniowy, który – jak to było przedstawione w poprzednim referacie – osiąga trwałą realizację we wszystkich prawie krajach.
Ruch ten polega przede wszystkim na połączeniu miedzy sobą węzłami prawa i miłości wszystkich Stanów Doskonałości, a – jako odbicie tego – na wzmożeniu łączności nadprzyrodzonej między członkami wewnątrz poszczególnych Zgromadzeń.
A/ Zasady Ogólne
1. Ustrój organiczny Stanów Doskonałości
Dla ochrony tej jedności i wzrostu siły wewnętrznej poszczególnych Zgromadzeń Zakonnych, Kościół zapewnił im i podkreślał od początku ich niezależność od Ordynariuszów miejscowych, niezależność, która ze spraw czysto wewnętrznych przeszła stopniowo do dziedziny apostolstwa, zwłaszcza wówczas, gdy powstały instytucje wyspecjalizowane dla celów i wymogów apostolstwa powszechnego, obejmującego studia, kaznodziejstwo, misje, ćwiczenia duchowne itd. W związku z tym został wprowadzony do Prawa Kanonicznego termin „egzempcji” – wyjęcia.
Ten fakt historyczny i prawny jest dzisiaj powszechnie uznany; wszyscy stwierdzają jego potrzebę dla zapewniania Zakonom organicznego rozwoju, i zachowania własnej organizacji hierarchicznej, wolnej od skrępowania, wywołanego ograniczeniami terytorialnymi.
Aby zapewnić każdemu Zgromadzeniu bezpieczne osiągnięcie jego celu, którym jest świętość jego członków i wykonywanie apostolstwa wedle jego ducha, czyli służenie Kościołowi powszechnemu we właściwy sposób – Zakonnicy podlegają bezpośrednio władzy Ojca św. /kan. 115, 615, 499 par. 1/; istotnie zarówno władza rządzenia, jak i ustanawiania praw, przysługująca przełożonym zakonnym jest uczestnictwem w najwyższej władzy Papieża, tak że Pius XII nazwał Przełożonych Generalnych „Vos socios Nostri Supremii officii” /przemów. „Haud mediocri” z 11 lutego 1958, AAS 50/1958/154/.
Taki ustrój organiczny może wedle opinii Piusa XII, rozciągać się także na Instytuty Świeckie; „Hierarchica Interdiocesana et universalis constitutio ad modum corporis organici Institutis Saecularibus applicari valet et haec applicatlo absque dubio internum vigorem, ampliorem influxum atque constatntiam ipsis conferre debet” /Motu pr. „Primo Feliciter” z 12.III.1948 r., AAS 40/1948/285/.
2. Ordynariusz i apostolstwo miejscowe
Apostolstwo zakonników, jakkolwiek specjalne, wykonywane jest na obszarze danej miejscowości; odpowiedzialnym zaś za apostolstwa miejscowe jest Ordynariusz /kan. 355 i nast./; nadto, choć zakonnicy nie są osobiście inkardynowani w diecezji, to jednak jest nim dom zakonny, do którego należą /kan. 497, § 1/.
W związku z tym, Kodeks bardzo dokładnie określa to, co się odnosi do działalności zakonników proboszczów /kan. 457, § 5, 630-631/. Lecz również do zakonników, którzy oddają się pracy apostolskiej jakiegokolwiek innego rodzaju, odnosi się wypowiedź Piusa XII; „Primo loco, quatenus de apostolato agitur locali, qui adiutricem operam Ecclesiasticae Hierarchiae praestare debeat, prorsus necesse est ut sine episcopo nihil fiat” /Ep. „Novimus Religiosorum” z 20 września 1956, AAS 48/1956/662-665/.
3. Jedność kleru
Już Pius XII odrzucił fałszywą opinię o „dwojakim rodzaju kleru” – świeckim czyli diecezjalnym i regularnym czyli pozadiecezjalnym /Por. Przemów. „Annus sacer” z 8 grudnia 1950 r. AAS 43/1951/28/; a Konstytucja Apostolska „Sedes Sapientiae” wyraźnie podkreśla jedność kleru w Kościele: „temporibus nostris turba magna fruitur Ecclesia ministrorum, qui simul et perfectioni ope evangelicorum consiliorum acquirendae et sacerdotalibus muneribus adimplendis incumbunt. Quorum virorum multitudo clerum constituit qui religiosus dicitur, iuxta quidem eum qui saecularis seu diocesanus appellatur, utriusque autem fraterna vigentibus ac florentibus aemulatione mutuoque gecundo auxilio sub una eademque suprema Romanis Pontificis auctoritate, incolumi sane episcoporum potestate” /Roz. I., AAS 48/1956/355/.
Wszyscy więc kapłani, zarówno świeccy, inkardynowani w diecezji, jak i zakonnicy w niej przebywający, stanowią kler diecezjalny. Zasadę tę przytacza raz po raz Ojciec św. Jan XXIII: „W ciągu ostatnich 40-u lat kilkakrotnie powtarzały się wskazówki naszych poprzedników, nawołując do jednolitej, uzgodnionej akcji apostolskiej, dla uniknięcia niepotrzebnych i szkodliwych opóźnień, spowodowanych brakiem wzajemnego porozumienia, wyłącznością w pracy lub też – uchowaj Boże – pewną niechęcią względem działalności innych, cennej przecież i pożytecznej, rozwijanej na tejże samej Niwie Pańskiej. Zgodne współdziałanie, stosownie do życzeń Stolicy Apostolskiej, wymaga zjednoczenia we wzajemnym porozumieniu i dla tym skuteczniejszego osiągnięcia celu, całego kleru, zarówno świeckiego, jak zakonnego, działającego na terenie danej diecezji, w zgodnym i chętnym podporządkowaniu się woli i wskazaniom biskupa… Chcemy przypomnieć, że pragnieniem naszym jest, uważać kapłanów świeckich i zakonnych, stanowiących razem kler diecezjalny, jako jedną całość, oddaną posłudze dusz, pod ojcowskim nadzorem biskupa” /Przemów. do przełożonych Prowincjalnych we Włoszech, z 15 listopada 1960 r. Pisma i Przemówienia J. S. Jana XXIII, 1960, Siena str. 52 i nast./.
B/ TRUDNOŚCI
Ten podwójny aspekt życia zakonnego – służba Kościołowi powszechnemu /i związana z tym niezależność od ograniczeń miejsca/ oraz wykonywanie szczególnego rodzaju apostolstwa /i wynikający Stąd obowiązek poddania się Ordynariuszowi/ – jakkolwiek jasny i oczywisty w teorii, w praktyce nie przedstawia się tak prosto. /Zakonnik wykonywujący specjalne apostolstwo zgodnie z zadaniem swego Zgromadzenia, podlega władzy swego przełożonego z tytułu swej przynależności do stanu zakonnego, a jednocześnie zależy od miejscowego Ordynariusza, jako działający w obrębie danego terytorium. Ordynariusz ma władzę nad zakonnikiem „ratione territorii”, Przełożony zaś „ratione personae”.
Mogą stąd powstać sytuacje sprzeczne: Ordynariusz, mając na względzie potrzeby swej diecezji, mógłby wymagać od zakonników pracy zbyt intensywnej lub niezgodnej z charakterem zakonu; Przełożony, odpowiedzialny za uświęcenie swych podwładnych, za utrzymanie ducha zgromadzenia i za pomyślny rozwój szczególnego apostolstwa, któremu się ono oddaje, mógłby nie doceniać istotnych potrzeb danej okolicy.
Tego rodzaju trudności powstawały rzeczywiście w różnych miejscach: były one może spowodowane brakiem taktu we wzajemnych stosunkach, gdy chodziło o Amerykę Łacińską i naglące potrzeby tamtejszego Kościoła; wspomnimy też o naprężonych nieco stosunkach między Hierarchią kościelną a misjonarzami w Holandii, o przeszkodach, jakie życie zakonne napotyka w krajach misyjnych itd. O takich wypadkach dochodziły nas wypowiedzi przedstawicieli lokalnych.
Aby zapewnić harmonijną współpracę, potrzeba z obydwu stron jak najdalej idącego porozumienia: Ordynariusz winien zdawać sobie sprawę z wymogów życia zakonnego i z cech specyficznych, właściwych duchowi różnych Zgromadzeń – Przełożony powinien okazywać zrozumienie dla potrzeb apostolskich danej diecezji.
Takie uzgodnienie jest w naszych czasach jeszcze potrzebniejsze aniżeli dawniej, ze względu na wymogi „Duszpasterstwa zespolonego”. Biskup, który kieruje skutecznie duszpasterstwem diecezjalnym dąży naturalnie i słusznie do włączenia działalności zakonników w jedną, wspólną i uporządkowaną akcję duszpasterską.
Wynika stąd konieczność, aby Zgromadzenia Zakonne organizowały swoją działalność poszczególną w harmonijnym uzgodnieniu z całością apostolstwa diecezjalnego, a z drugiej strony, aby Biskupi posługiwali się zakonnikami szanując fizjognomię duchową i szczególny charakter apostolstwa różnorodnych Zgromadzeń Zakonnych.
C/ STANOWISKO I ZADANIE FEDERACJI PRZEŁOŻONYCH WYŻSZYCH WOBEC ZAGADNIENIA WSPÓŁPRACY Z HIERARCHIĄ
Jak to było przedstawione w poprzednim referacie, celem Konferencji Przełożonych Zakonnych jest przede wszystkim popieranie rozwoju życia zakonnego w poszczególnych Zgromadzeniach, przy pomocy wspólnego badania zagadnień rekrutacji powołań, formacji zakonnej, zarządu itp. Dąży się więc do udzielenia ochrony poszczególnym organizmom i do zabezpieczenia ich opatrznościowej roli w Kościele.
Ale drugim celem bezpośrednim konferencji jest utworzenie ze Zgromadzeń Zakonnych przydatnych narzędzi w ręku hierarchii kościelnej.
1. Stosunki ze Stolicą Apostolską.
Przez Hierarchię należy przede wszystkim rozumieć Papieża i instytucje, którymi on się posługuje w zarządzie Kościołem, a następnie dla zakonników Świętą Kongregację Zakonników, której zadaniem jest nadzór i opieka w imieniu Ojca Św. nad działalnością i formacją zakonników i zakonnic /kan. 251 § 1/. W związku z tym wystarczy powołać się na słowa J. Em. Kard. Arcadio Larraona C.M.F., wówczas Sekretarza S.K.Z., w znanym referacie pt. „sprecyzowania dotyczące Światowej Federacji Zakonników, wygłoszonym podczas II Kongresu Centralnego Stanów Doskonałości /Rzym 1957/. Jest tam dokładnie przedstawiony charakter „papieski” Federacji, również w ich odgałęzieniach regionalnych i lokalnych /sekcje regionalne, diecezjalne, sekretariaty międzydiecezjalne itd./ oraz wynikający stąd związek z Kongregacją Zakonników i obowiązek uległości względem papieskich przedstawicieli w poszczególnych krajach.
Wszystkie statuty Konferencji Przełożonych Wyższych odznaczają się szczególnym uwrażliwieniem na dyrektywy Stolicy Apost. Np. w Statutach Conference Religieuse Canadienne, § 5, 1 czytamy: „Konferencja Zakonna Kanadyjska zależy bezpośrednio od Św. Kongregacji Zakonników, z którą utrzymywać będzie stosunki za pośrednictwem J. E. Delegata Apostolskiego w Kanadzie”.
Wewnątrz Konferencji, organem, któremu powierzone jest utrzymywanie stosunków ze Św. Kongr. Zakonników, jest na ogół Prezydium, które otrzymuje i przekazuje pouczenia Stolicy Apost., oraz informuje ją regularnie o poczynaniach i ogólnym charakterze Federacji /Por. Statuty Konferencji w Chile 7, 6, Kolumbii 7, d/, e/ itd./.
2. STOSUNKI KONFERENCJI PRZEŁOŻONYCH WYŻSZYCH Z EPISKOPATEM
A) DYREKTYWY OGÓLNE
I – Ze strony Św. Kongregacji Zakonów
„Unie, jakkolwiek złożone z Zakonów lub Stowarzyszeń wyjętych i autonomicznych, posiadających własne Statuty, gdy chodzi o zarząd wewnętrzny, nie są jednak niezależne, gdy chodzi o prace apostolskie w danej miejscowości lub terytorium stosownie do przepisów Kodeksu i rozporządzeń Stolicy Św.* /A. Larraona, „Sprecyzowania dotyczące światowej Federacji Zak.”/. Z tego względu, jakkolwiek są one wyjęte jako organizacje /przeprowadzają bowiem uzgodnienia między społecznościami zakonnymi, a więc działają w ramach życia zakonnego/, to jednak w pracach swych o charakterze lokalnym podlegają ordynariuszom.
Dyrektywy Św. Kongregacji Zakonników pod tym względem są zupełnie jasnej „Confederatio /Hispanica/ ac singulae Federationes huntiaturam Apostolicam, S. Sedis Delegatos, singulos Hierarchiae localis Praesules sincere ac liberaliter adiuvare nitantun. In illis quae quomodolibet ipsis ac venerabili clero diocesano vel etiam fidelibus communia sint, aut Hierarchiae locali reservata, Confederatio et Foederationes crdinarios loeorum ita sequantur ut, prout ipsos docet, omnibus exemplo esse valeant. In illis denique quae Confederationi vel Foederationibus sunt propria, Ordinariorum locorum consilium et adiutorium, libenter ac fideliter, pro opportunitate, expostulent, grateque accipiant”. /Decretum erectionis Confederationis Hispanicae Religiosorum, 8 dec. 1953/.
Dalsze określenia zostały podane po Drugim Kongresie Centralnym Stanów Doskonałosci w r. 1957: „Jest wyraźną wolą Świętej Kongregacji, aby wszystkie Federacje, ze względu na swój charakter papieski i ogólny, były zawsze i wszędzie pełne szacunku i uległości względem przedstawicieli Ojca św. w danym kraju. Niech im przedstawiają program pracy, ważniejsze zdarzenia, dotyczące wykonywania ich działalności, przeszkody w niej napotkane i niech okażą swą gotowość we wszystkim, co mogłyby uczynić stosownie do wskazówek Stolicy Św. Dołożą wszelkich starań, aby dostosować swą pracę do potrzeb miejscowych i krajowych, stosownie do rozkazów i wskazówek, jakich Biskupi oraz Kongregacje Krajowe Kardynałów i Arcybiskupów zechcą im udzielić. Starać się będą odpowiednio informować Biskupów o wszystkich poczynaniach, mogących ich interesować oraz zapraszać na kursy i zebrania, odnoszące się szczególnie do spraw apostolskich i wspomagać ich w każdej dziedzinie, w której praca ich mogłaby być pożyteczną. Będą usiłować utrzymywać najlepsze, bratnie stosunki, oparte na wzajemnej współpracy, z duchowieństwem świeckim wszystkich stopni i kategorii” /Osservatore Romano z 16/17 grudnia 1957, „Po II-gim Kongresie Centralnym Stanów Doskonałości”/.
Myśl tę podkreślają wszystkie dekrety Św. Kongr. Zakonników przy erekcji Krajowych Konferencji Przełożonych wyższych. Przytaczamy jedna z nich jako przykład; „S. Congregatio negotiis Religiosorum Sodalium praeposita… ut efficaclori incremento ministeriorum quibus incumbunt, necnon fraternae inter ipsas ac cum Venerabili Clero diocesano catholicisque Associationibus arctiori in diet cooperationis providere valeat… eadem S. Congregatio… Union Generale des Institutes Religieux Feminins Galiae adprobat”. /Dekret erekc. Unii Przełożonych Francuskich, 5 czerwca 1957/.
II. – W Statutach Konferencji przełożonych wyższych
Konferencje wiernie wprowadzają w życie te zasady; Statuty ich zawierają w rzeczy samej kilkakrotnie powtórzone zapewnienie głębokiej czci i chętnej gotowości względem Episkopatu: „W stosunku do Hierarchii Kanadyjskiej, II. EE. Biskupów, Konferencja żywi i wyraża najgłębszy szacunek, należny tym, których Duch Św. postawił u steru Kościoła; Konferencja oświadcza swą całkowitą uległość przepisom Prawa Kanonicznego w tej dziedzinie” /Statuty Konferencji Zakonnej Kanadyjskiej, § 5/.
Wewnątrz Konferencji jednym z zadań Rady wykonawczej jest utrzymywanie stałego kontaktu z Episkopatem: „winna ona utrzymywać stosunki z Czcigodnym Episkopatem, za pośrednictwem Krajowych. Konferencji Episkopatu – we wszystkich dziedzinach i zagadnieniach, dotyczących zarówno zakonników, jak i Hierarchii” /Statuty Konf. Przeł. Wyż. Wenezueli, 7, 8/.
Jeden z nuncjuszów Apostolskich w swym sprawozdaniu przedstawionym Św. Kongr. Zakonników, dotyczącym Konf. Przełożonych Wyż., mógł stwierdzić: „Zadaniem Konf. Przeł. Wyż. oraz innych instytucji tego rodzaju, jest popieranie współpracy między zgromadzeniami zakonnymi, celem zapewnienia ich usług Episkopatowi całego Kraju, który w ten sposób ma do swego rozporządzenia siły, na które może liczyć w pracy nad rozwojem pożytecznych poczynań” /Mons. A. Samore, 12 lutego 1955, dotyczy Konf. w Urugwaju/.
B/ OSIĄGNIĘCIA I PROJEKTY W SPRAWIE WSPÓŁPRACY MIĘDZY KONFERENCJAMI PRZEŁOŻONYCH WYŻSZYCH, A EPISKOPATEM.
I – W skali ogólnokrajowej
We wszystkich prawie krajach istnieje Rada lub Konferencja Biskupów, bądź bardziej scentralizowana, bądź rozgałęziająca się w różne Komisje Biskupie, pomoce międzydiecezjalne i ordynariaty wyspecjalizowane zależnie od rozgałęzień i form apostolstwa /np. we Francji, Niemczech, Hiszpanii, U.S.A. itd./ w Ameryce Łacińskiej C.E.L.A.L. grupuje 400 Biskupów z 24 krajów.
Potrzeba takiej organizacji Episkopatu wypływa z różnorodności poczynań Akcji Katolickiej oraz konieczności prowadzenia „Duszpasterstwa zespolonego”. Jeżeli potrzeba ta daje się odczuwać w sposób naglący w poszczególnych diecezjach, to jednocześnie zakres jej, rozszerzając się, obejmuje zagadnienia dotyczące grup /np. emigrantów, pracowników M.E.C/, a nawet zagadnienia o zasięgu światowym /np. potrzeby Ameryki Łacińskiej, misje zagraniczne itd./. Z tego punktu widzenia Istnienie Unii i Konferencji może się stać jeszcze bardziej opatrznościowe dla przezwyciężenia drobnych sprzeczności, powstających na terenie miejscowym.
Wobec tych złożonych zagadnień apostolstwa krajowego i międzynarodowego, Konferencje Przełożonych Wyższych, tam, gdzie są dobrze zorganizowane, mogą w dziedzinie duszpasterskiej osiągnąć rezultaty wyjątkowej doniosłości dla całego kraju i stać się opatrznościową pomocą i uzupełnieniem dla duszpasterstwa Ordynariusza w diecezji; np. porozumienie Zgromadzeń Zakonnych Misyjnych we Francji zorganizowało misje regionalne oraz miejskie, prowadzone przez zakonników misjonarzy, wyspecjalizowanych w tej dziedzinie apostolstwa nadzwyczajnego; podobne przedsięwzięcie zostało podjęte przez „Equipos Misioneros” w Hiszpanii, w Ekwadorze, w Kolumbii; różne nieco pod względem formy, lecz identyczne co do natury są Ośrodki Misjonarskie, zorganizowane przez Papieskie Dzieło Pomocy we Włoszech; innymi osiągnięciami w dziedzinie duszpasterstwa duszpasterstwa krajowego są ośrodki liturgiczne w Paryżu, oraz w Niemczech, Instytuty katechetyczne w Ameryce Łacińskiej, Komisje Krajowe do popierania powołań kapłańskich i zakonnych, złożone z kapłanów świeckich i zakonnych, we Francji i Kolumbii.
Ponadto prawie wszystkie zakony rozwijają dodatnią działalność w krajowych ośrodkach kierujących apostolstwem świeckich; w różnych krajach wielu zakonników jest Asystentami poszczególnych odgałęzień Akcji Katolickiej.
Do takich to rodzajów apostolstwa wyspecjalizowanego wzywała wielokrotnie Hierarchia rozmaitych krajów /Conclusiones de la Conferencia General del Episcopado Latino – Americano, Rio de Janeiro 1955, nn, 34-41.
Wyżej przytoczone rezultaty w dziedzinie pracy apostolskiej dały się osiągnąć tam, gdzie istnieje głębszy i bliższy kontakt między Episkopatem danego kraju, a zakonami; ale do takich osiągnięć zmierzają z istoty swej wszystkie Konferencje Zakonników. Statuty Unii stwierdzają jednogłośnie, że jednym z celów organizacji jest kontakt z Episkopatem krajowym i że ten kontakt będzie realizowany za pośrednictwem Prezesa lub Rady Wykonawczej; W Statutach Konferencji Zakonnic to zadanie jest zazwyczaj powierzone asystentowi Zakonnemu. To porozumienie, istniejące w założeniach wszystkich Konferencji i przez niektóre z nich istotnie wydatnie realizowane, powinno być coraz bardziej regulowane i rozwijane.
Nie znaczy to, aby się miało wszędzie zaprowadzić jednostajną formę, ale wszędzie możliwe jest wzmożenie i zacieśnienie w jakikolwiek bądź sposób stosunków z Hierarchią.
Szczególnie szczęśliwy rodzaj kontaktu został osiągnięty we Francji, w Belgii, w Kolumbii itp. za pośrednictwem „Komitetu Uzgadniającego” między konferencją Biskupią, a Konferencją Przełożonych Wyższych. We Francji Zgromadzenie Kardynałów i Arcybiskupów zwróciło się do Stałego Komitetu Przełożonych Wyższych z wezwaniem do podzielenia trosk Hierarchii i zajęcia się wspólnie zagadnieniem „Duszpasterstwa zespolonego”. Utworzył się „Komitet Koordynujący”, między obydwoma rodzajami kleru, złożony z II. EE. Arcybiskupów i Biskupów, Przewodniczących lub Sekretarzy najważniejszych Komisji biskupich, a ze strony Zakonników – ze Stałego Sekretarza Stałego Komitetu i z różnych innych zakonników, przedstawicieli różnorodnych rodzajów apostolstwa, uprawianego przez zakonników. Ten Komitet uzgadniając zbiera się 4 lub 5 razy do roku, J. E. Sekretarz Zgromadzenia Kardynałów i Arcybiskupów i Sekretarz Stałego Komitetu Zakonników – opracowują wspólnie wytyczne działalności Komitetu, które się przekazuje wszystkim Ordynariuszom i wszystkim Przełożonym Wyższym; Sekretarz Stałego Komitetu Zakonników bywa regularnie zapraszany na wszystkie posiedzenia Zgromadzenia Kardynałów i Arcybiskupów. O tej organizacji poda nam bliższe informacje sam jej przedstawiciel /Przewielebny O. Barbier OFM/.
Bliższe stosunki z Konferencjami Biskupimi wpłyną także na organizację zakonników, umożliwiając im odpowiedniejsze przygotowanie w kierunku zaradzenia potrzebom apostolskim kraju. W szczególności byłoby do życzenia utworzenie wewnątrz Konferencji Przełożonych Wyższych, Komisji analogicznych do tych, które istnieją wewnątrz Konferencji Biskupich.
II. W skali miejscowej
Uzgodnienie apostolstwa Zakonników z Hierarchią w zasięgu krajowym musi z konieczności wpłynąć i na zakres miejscowy, diecezjalny lub regionalny; stosuje się konkretnie i praktycznie osiągnięcia opracowane przez Komitet Uzgadniający w skali ogólnokrajowej; przy czym niektóre zagadnienia lokalne, rozpatrywane na terenie miejscowym, nabierają znacznie większej wyrazistości.
Przy nawiązaniu bliskich i szczerych stosunków, wykażą się najpilniejsze potrzeby i ujawnią się rodzaje apostolstwa najodpowiedniejszego dla zakonników /zebrania duszpasterskie, rekolekcje dla kapłanów, promieniowanie duchowe domów zakonnych, jako ośrodków życia wewnętrznego itd./.
Wspomnieliśmy na początku o postulatach „Duszpasterstwa ogólnego w poszczególnych diecezjach; potrzebują one, prócz apostolstwa parafialnego, odnowionego i sprężystszego, również różnorodnego apostolstwa wyspecjalizowanego, parafialnego lub pozaparaflalnego, do którego zakonnicy są szczególnie dobrze przygotowani /np. kaznodziejstwo, nauczanie, opieka społeczna i pielęgniarska, misje itp./.
Wśród tych wszystkich poczynań apostolskich, bardziej niż kiedykolwiek potrzebne jest ścisłe powiązanie, aby uniknąć szkodliwego rozproszenia sił.
Również i w tej dziedzinie osiągnięto znakomite rezultaty, np. w Belgii Przełożeni Wyżsi ofiarowali II. EE. Ordynariuszom bliską współpracę, na życzenie tych ostatnich zostały utworzone w różnych diecezjach /Bruges, Tournai, Liege/ „Komisje Kontaktujące”, do których należy kilku kapłanów świeckich, delegowanych przez Biskupów i kilku zakonników, wyznaczonych przez Zgromadzenie Przełożonych Wyższych; przewodniczy przedstawiciel Biskupa. Te Komisje zbierające się okresowo rozpatrzyły już różne zagadnienia /np. sposoby dostarczania spowiedników siostrom zakonnym/, ustalenie jednolitych opłat za rozmaite świadczenia apostolskie, przygotowanie wyspecjalizowanych konferencjonistów, organizowanie misji specjalnych dla środowisk spoganiałych itd./.
W Italii instytucje o zasięgu ogólnokrajowym /Unia Przełożonych Wyższych – U.S.M.I./ rozgałęzia się na terenie miejscowym w „Sekretariaty Międzydiecezjalne”, grupujące zakonnice w dwóch lub więcej sąsiednich diecezji, zostaje im przydzielony Asystent, Mianowany przez Św. Kongr. Zakonników, na wniosek ordynariusza miejscowości, w której znajduje się Sekretariat; W Sekretariacie Międzydiecezjalnym każda diecezja ma jedną „Delegatkę”, która działa jako „longa manus” swojego Biskupa; bada ona i przedstawia zadania do zrealizowania przez zakonnice swojej diecezji. W ten sposób wprowadza się w życie na peryferiach dyrektywy ogólne Unii, a jednocześnie informuje się Organy Centralne o wymogach, dotyczących formacji raz apostolstwa w poszczególnych diecezjach, /por. Ruch Federacyjny Zakonnic we Włoszech, Rzym 1961, s. 75-80/.
Również „Equipos Misioneros” Hiszpanii i Ekwadoru oraz ośrodki misyjne P.O.A. we Włoszech, będące instytucjami o zasięgu ogólnokrajowym, znajdują konkretne pole działania na terenie lokalnym.
Te spotkania miejscowe zakonników i kleru świeckiego okazały się najobfitsze w skutki nie tylko ze względu na rozwiązywanie różnych zagadnień i wprowadzenie w życie wielu zamierzeń, ale przede wszystkim jako czynnik łączący bratnim węzłem kapłanów świeckich i zakonników, a to jest owoc najbardziej ze wszystkich pożądany.
ZAKOŃCZENIE
Zasady ogólne, zaledwie naszkicowane, i osiągnięcia, opisane pokrótce mają na celu pogłębienie w każdym kraju, w którym istnieje organizacja zakonników, tego aspektu, odnoszącego się do stosunków jej z Hierarchia i klerem świeckim. Jest to jednym z głównych zadań ruchu unijnego, wypływającego z samej istoty życia zakonnego, które jest służbą Kościołowi i ofiarnym oddaniem się jego potrzebom, uzewnętrznionym w poszczególnych miejscowościach.
Na zakończenie pracowitego dnia, po wzajemnym podzieleniu się wiadomościami o osiągnięciach jak i trudnościach, których nie zabraknie w życiu Kościoła, postanowiono spontanicznie podziękować Bogu za zapowiadające się plony i wezwać Ducha Św., aby liczne organizacje zakonne przyczyniały się wszędzie do pobudzania tych, którzy poświęcili się Bogu w życiu zakonnym do zrozumienia coraz głębszego godności i odpowiedzialności za powołanie i do jeszcze gorliwszego oddania się sprawie Kościoła w zgodzie i jedności ze wszystkimi siłami katolickimi: „Perpexistis quam oportunum immo necesarium sit… ut vos omnesque qui Deo militant, viribus unitis, singuli in proprio ordine propriisque armis, in unam victorima conspiretis” /Pio XII alloc. „Haud mediocri” do Przełożonych Generalnych, 11 luty 1958/.
III. PUNKTY DYSKUSYJNE
Sekretarz dla Konferencji Wyższych Przełożonych
Zdaniem wielu uczestników byłoby dobrze, aby Sekretarz Konferencji Wyższych Przełożonych, był zakonnikiem zdolnym, ale i wolnym od obowiązków Wyższego Przełożonego. A to dlatego, by mógł całkowicie oddać się pracom Konferencji. Niektórzy wysunęli projekt, aby Św. Kongregacja Zakonników w akcje nominacji na Sekretarza, prosiła odnośnego Przełożonego, by wyznaczony mógł posiadać pewną swobodę działania.
Konkretne uczestnictwo Wyższych Przełożonych w zebraniach Konferencji
Stwierdza się, że to uczestnictwo różnie się przedstawia w zależności od kraju: w niektórych /Francja, Belgia itd./ Przełożeni Prowincjalni nie mogą delegować swego przedstawiciela na Zebranie Konferencji; gdzie indziej /Hiszpania, Holandia, Argentyna itd./ Przełożeni Wyżsi mogą upoważnić swego „urzędowego przedstawiciela”z prawem /Hiszpania/ lub bez prawa głosu.
Pozostawiając swobodę w poszczególnych krajach, J. Eksc. O. Sekretarz uważa za konieczne:
1/ aby kongresy odróżniały się /zjazdy naukowe czy informacyjne/ od zebrań Konferencji w ścisłym tego słowa znaczeniu, tj. przeznaczonych na sprawozdanie z działalności Konferencji, a kiedy zajdzie potrzeba, na wybory i głosowanie.
2/ by w zebraniach naukowych, urządzanych przez Konferencje, mogli uczestniczyć przedstawiciele Wyższych Przełożonych, którzy nie mogli przybyć osobiście, aby i oni byli na bieżąco informowani o omawianych sprawach.
Pewne trudności zakonników we współpracy z Episkopatem w niektórych krajach.
Jakkolwiek w większości krajów stosunki między Hierarchią a Zakonami układają się pomyślnie, to jednak szczerze przedstawiono też okoliczności, które w pewnych krajach nie sprzyjają działalności pracy organizacyjnej Zakonników.
W braterskiej dyskusji uczestnicy doszli do następujących konkluzji:
1/ Dążyć do nawiązania stosunków z Ordynariuszami poszczególnych diecezji, względnie odpowiedzialnymi za rejony /jak to ma miejsce w Brazylii, Kanadzie i jak się zapoczątkowało w rejonach przez Włoską Konsultę Wyższych Przełożonych/. Przyjazne stosunki miejscowe wpłyną na ułatwienie kontaktów w skali krajowej.
2/ Jest rzeczą niezmiernie ważną wybranie zakonnika upoważnionego do załatwiania spraw z Episkopatem. Delikatność zadania wymaga wielkiego taktu i roztropności.
3/ Cenną pomocą w tym względzie służyli dotąd i będą służyć na przyszłość Przedstawiciele Stolicy Świętej w danym kraju. W wielu krajach tylko im możemy zawdzięczać stworzenie Konferencji Wyższych Przełożonych. W oparciu o ich pośrednictwo możemy się spodziewać pomyślnych wyników i na tym odcinku.
PODSUNIĘTE INICJATYWY
1/ Uważa się za wskazane tworzenie międzynarodowych Federacji Zakonników i Zakonnic według zadań apostolskich, w szczególności w dziedzinie nauczania, szpitalnictwa i opieki społecznej. Dla osiągnięcia tego, dobrze będzie powołać specjalne komisje przy obu Uniach Rzymskich Ojców i Matek Generalnych. Z kolei Komisje te będą mogły uzyskać autonomię a następnie przekształcić się w prawdziwe, w ścisłym tego słowa znaczeniu – Federacje Międzynarodowe.
2/ W Rzymie: założenie Szkoły Formacyjnej dla Przełożonych lub kursów przygotowawczych na urzędy w różnych instytucjach.
3/ Żywiąc silne przekonanie, że pierwszym celem Konferencji są sprawy duchowe, nie należy wszakże wykluczać celów porządku doczesnego?
Np. we Francji ze względu na obowiązujące tam ubezpieczenie osobiste, księża świeccy i seminarzyści zawiązali: L’Association mutuelle s. Martin, należą tu i zakonnicy; zakonnice starają się by je również przyjęto.
W Brazylii Konferencja oddała zakonnikom wiele usług natury czysto ekonomicznej z niemałą dla nich korzyścią.
Każdy taki przypadek winien być jednak dobrze przestudiowany i dokładnie określony, oraz dokonany po uprzednim porozumieniu z miejscową Hierarchią i z Ich Eksc. Nuncjuszami Apostolskimi oraz uzgodnione z poprzednimi wskazaniami Stolicy Świętej.
4/ Większa troska o zbieranie danych statystycznych, które mogą byś bardzo przydatne Św. Kongregacji Zakonników nie mającej dotychczas jak należy funkcjonującego ośrodka statystycznego.
Zwrócono uwagę na konieczność posługiwania się przez wszystkich jednakowym systemem statystycznym dla uniknięcia nieporozumień nieuniknionych przy stosowaniu różnych metod.
Urząd Statystyczny w Brazylii ma na bieżąco wszystkie dane.
Oddaje się tej pracy 18 zakonnic Zgromadzenia Jezusa Ukrzyżowanego, wyspecjalizowanych w tej dziedzinie. Wspomniany Ośrodek obsługuje również Konferencje Episkopatu Brazylijskiego i będzie mógł oddać swe usługi także C.L.A.R.
5/ Utworzenie ośrodków szkoleniowych na poziomie uniwersyteckim dla formacji „Leaders” dla krajów „kulturalnie opóźnionych” – przytaczamy przykład dwóch Konsult Rzymskich Ojców i Matek Generalnych, które ofiarowały C.A.L. wiele „stypendiów szkolnych” dla księży i zakonnic i świeckich katolików Ameryki Łacińskiej. Towarzystwo Jezusowe ofiarowało dla pewnej grupy księży świeckich z Kenii „stypendia szkolne” na czas specjalizacji na wydziale socjologii.
Przedstawiciel Ekwadoru podkreślił konieczność takiej inicjatywy i dla jego kraju, który będąc głęboko katolickim jest nagabywany przez wdzierający się tam komunizm. W Ekwadorze kler i ludność są na wskroś religijni, ale brak tam ludzi z kwalifikacjami.
6/ Choć uznano za pożyteczne wydawanie Czasopisma Międzynarodowego, które by informowało wszystkie Konferencje Zakonników o przedsięwzięciach, osiągnięciach, projektach i danych statystycznych Ruchu w każdym kraju i o ewentualnej potrzebie pomocy w poszczególnych warunkach /np. misje zagraniczne, Ameryka Łacińska itd./, osądzono to za zbyt trudne do zrealizowania. Postanowiono natomiast, aby Św. Kongregacja Zakonników przesyłała wprost do Konferencji materiały /sprawozdania, dokumentacje, wykazy statystyczne itd./, które uważałaby za pożyteczne dla Zakonników wszystkich Konferencji.
WNIOSKI
I. Unia Rzymska Przełożonych Wyższych
W związku z referatem o nowym statucie Unii uznano za słuszne działanie tejże Unii przy Św. Kongr. Zakonników /konsultacje, komisje, informacje/; w razie kontaktu między Unią Rzymską a Konferencjami Krajowymi Wyższych Przełożonych, postanawia się:
1/ Każda Konferencja Krajowa będzie nadal utrzymywała stosunki bezpośrednie ze Św. Kongr. Zakonników, której należy przesyłać wszystko, co dotyczy działalności Konferencji, programu, sprawozdań, ksiąg, statystyki itd.
2/ Należy uszanować Hierarchię każdego Instytutu Zakonnego. Trzeba więc porozumiewać się z Wyższymi Przełożonymi poprzez właściwego Przełożonego Generalnego, przełożeni Wyżsi, należący do Unii Krajowych będą musieli uzyskać zgodę swego Przełożonego Generalnego na wprowadzenie wniosków i projektów Konferencji Krajowej.
3/ Konkretnie: stosunki między Unią Rzymską a Konferencją Krajową będą polegały przede wszystkim: a/ ze strony Konferencji Krajowych na przesyłaniu do Konsulty Rzymskiej informacji, wniosków, dotyczących zebrań itd., b/ ze strony Unii Rzymskiej na informowaniu Krajowych Konferencji o przedsięwzięciach i projektach wychodzących z Ośrodka Rzymskiego.
Konferencja Krajowa Ameryki Łacińskiej, choć należy do C.A.L. utrzymuje jak inne kraje, stosunki bezpośrednie z Św. Kongregacja Zakonników i z Konsultą Rzymską.
II. Relacje między Konferencjami Zakonów Męskich i Żeńskich na terenie tego samego kraju
W poszczególnych krajach występuje konieczność ożywienia współpracy między Konferencjami Zakonów męskich i Żeńskich, choć pozostawia się swobodę w zachowaniu czy doborze systemów tej współpracy. Tam zaś, gdzie jeszcze nie nawiązano kontaktów, należy rozważyć sposoby, które by najskuteczniej do tego doprowadziły.
Niektórzy wysunęli żądania, aby Św. Kongregacja Zakonników wydała zarządzenia w tej sprawie.
III. Federacje Zakonników wedle posłannictwa
1/ Wyjdzie to na korzyść, jeśli w ramach Konferencji powoła się federacje dla dzieł apostolskich, które ułatwią przygotowanie techniczno-zawodowe oraz obronę praw zakonników i zakonnic pracujących w poszczególnych dziedzinach życia społecznego.
Jedno i to samo Zgromadzenie może należeć do kilku Federacji /np. Siostry Miłosierdzia mogą należeć do Federacji Szpitalnej i do Federacji Wychowawczej itd./.
Każda jednak Konfederacja Krajowa ma swobodę rozważenia, co należy czynić w konkretnych warunkach. Gdzie zostały już erygowane Federacje dla dzieł apostolskich, muszą one zawsze pozostać zależne od Konferencji Wyższych Przełożonych.
2/ Godna pochwały jest współpraca między Federacjami Zakonników a Stowarzyszeniami Katolików Świeckich, jak również praca zakonników w świeckich Stowarzyszeniach, byleby tylko uniknąć niebezpieczeństwa całkowitego wchłonięcia przez stowarzyszenie świeckie zakonników i zakonnic.
IV. Przynależność Instytutów Zakonnych do Konferencji
Rozważając założenia zjednoczenia międzyzakonnego, które zakłada swobodę włączenia się, przedyskutowano problem, czy wszyscy Wyżsi Przełożeni danego kraju powinni należeć „ex iure” do Konferencji Wyższych Przełożonych.
Przyjęcie takiej zasady sprawiłoby „automatyczne” włączenie wszystkich Zakonów danego kraju do odpowiedniej Konferencji Wyższych Przełożonych, jak to zrobiono we Włoszech.
W większości statutów Konferencji nie uwzględniono jeszcze takiej zasady.
W dyskusji wśród uczestników wyłoniły się pewne trudności; a/ niebezpieczeństwo automatyzmu, b/ konsekwentne niedocenianie Konferencji Wyższych Przełożonych, c/ sprzeciw niektórych Ordynariuszy w sprawie przynależności Instytutów na prawie diecezjalnym.
Zauważono jednak, że właśnie na zasadzie przynależności „ex iure” można rozwiązać powyższe trudności: 1/ przynależność do Konferencji jest uważana raczej jako przywilej dla wszystkich Instytutów doskonałości, niż jako obowiązek, 2/ rozróżniając między przynależnością „ex iure” a aktywnym uczestnictwem pozostaje nietknięta żywotność Organizacji Zakonników, 3/ przynależność „ex iure” rozwiązałaby sama przez się trudności ze strony ordynariuszów, z jakimi spotykają się Instytuty na prawie diecezjalnym. A te właśnie Instytuty może bardziej niż inne potrzebują pomocy Konferencji. Można zastrzec, że zależnie od kraju będą one mogły uczestniczyć z prawem czy bez prawa głosu.
W końcu jednogłośnie uchwalono, aby Św. Kongr. Zakonników wyjaśniła, że stają się automatycznie członkami przynależnymi „ex iure” do Konferencji Krajowych:
1/ Przełożeni Generalni Instytutów, które rozwinęły prawie całą działalność pracy apostolskiej w danym kraju,
2/ Przełożeni Prowincjalni Instytutów podzielonych na prowincje,
3/ Przełożeni delegowani dla kraju jako przedstawiciele Instytutów oddanych pracy apostolskiej, ale mających domy generalne za granicą.
Pod koniec zebrania obecni skierowali pytanie, czy wyszły jakieś publikacje, które by zilustrowały ruch organizacyjny. Prezydium odpowiedziało, że już kilka krajów posiada takie publikacje, co przyniosło wiele pożytku, np.:
Hiszpania: „Boletin informati vo de la Confederacion Espana de Religiosos”, nr 1 /kwiecień 1955/, nr 3 /lipiec 1957/.
Italia: „ Il Movimento federativo della Religiose in Italia” Roma 1951
Obszernym wykładem o charakterze naukowym, z uzasadnieniem teologicznym, opartym na nauce Piusa XII, o ruchu zjednoczeniowym, jak i o realizacji organizacyjnej we wszystkich krajach świata jest dzieło: D.G. Nardin OSB, Ruch Zjednoczeniowy wśród Zakonów, wyd. Commentarium pro Religiosis /Via Giacomo Medici, 3 Roma/ Rzym 1961, st. 399, Lit. 2.000.