O. Janusz Sok CSsR, przewodniczący KWPZM
INSTYTUTY ŻYCIA KONSEKROWANEGO WOBEC TEMATU PROGRAMU DUSZPASTERSKIEGO 2018-19
Warszawa, 19 października 2018 r., spotkanie odpowiedzialnych za życie konsekrowane w diecezjach
WSTĘP
Płaszczyzna ogólna – z pewnymi wątpliwościami
Każdego roku program duszpasterski jest publikowany przez Komisję Duszpasterstwa Konferencji Episkopatu Polski. Poprzedzone jest to konferencjami i spotkaniami odpowiednich gremiów, niekiedy sympozjami. Odbywają się konferencje na poziomie diecezji – często połączone są z wyjaśnieniami i komentarzami dyrektorów diecezjalnych wydziałów dusz-pasterskich czy innych osób odpowiedzialnych za organizację duszpasterstwa w diecezji. Później niektórzy pasterze diecezji piszą jeszcze list pasterski na I niedzielę Adwentu, w którym jest mowa o rozpoczęciu programu duszpasterskiego w nowym roku liturgicznym. Księża proboszczowie otrzymują te publi-kacje zwykle w okresie jesiennych konferencji organizowanych w poszczególnych diecezjach… i wielokrotnie trafiają one na jakąś półkę w kancelarii parafialnej, pozostając często nietknięte.
Także sama forma programu: hasło i artykuły na jakiś temat – budzą zastanowienie, czy coś takiego można nazwać progra-mem? W podejściu do wszelkiego rodzaju programów i projektów ważna jest – prócz przekonania, że to ma sens – świadomość, że jest to myślenie wizyjne, długoplanowe; a nie reagowanie na bodźce pozytywne lub negatywne. Z tym się chyba zgadzamy, chociaż – przyznajmy – nie jest nasza najmocniejsza strona. A tu mamy program dwuletni, z podziałem na poszczególne lata. Pojawia się pytanie, czy przy tak szerokim zasięgu (parafia, diecezja, cała Polska) i różnorodności adresatów – rok, a nawet dwa nie jest czasem zbyt krótkim? Mija bowiem kolejny rok i wydaje się, że mało kto zastanawia się nad poprzednim programem – czy w ogóle próbowano cokolwiek zrobić w jego kluczu, bo zapowiedziany jest nowy…
Powyższe uwagi zostały zebrane na podstawie artykułów i konsultacji z pastoralistami, teoretykami i pasjonatami ww. zagadnień, m.in. Ks. Prof. B. Giemza, o. Prof. R.Hajduk)
Zakonnicy mają gorzej…
Prócz programu duszpasterskiego otrzymujemy jeszcze inne wytyczne – programy własnego instytutu, priorytety, decyzje itd., wynikające z decyzji kapituł generalnych, prowincjalnych, wskazań poszczególnych zarządów prowincji, komisji prowincjalnych i pomysłów wspólnoty.
Nadto – i wcale nie zamierzam sprawy jeszcze bardziej komplikować, ale trzeba ją tak widzieć – mieszkamy w naszych domach zakonnych na terenie poszczególnych diecezji, ale jako członkowie zgromadzeń międzynarodowych działamy i myślimy ponaddiecezjalnie, a nawet ponadnarodowo. Skłania nas do tego nasz styl formacji, życia i prawodawstwa.
Wreszcie – nazwijmy sprawy wprost – nie czytamy dokumentów! Ani tych drukowanych, ani tych rozsyłanych przez e-mail. Wątpię by ktoś z nas był mocno zaskoczony taką opinią… Tłumaczymy się często, że natłok nadsyłanych informacji przygniata i raczej zniechęca, aby przez nie przebrnąć. Jak się w tym odnaleźć?
PROGRAM DUSZPASTERSKI A OSOBY KONSEKROWANE
Program duszpasterski jest kierunkowy, czyli ma być realizowany na poziomie ogólnopolskim, diecezjalnym i parafialnym. Takie sformułowanie pojawia się wielokrotnie choćby w ostatnio wydanym PD. Co więc z zaangażowaniem osób konsekrowanych? Czy jest przewidziane dla nich miejsce?
Materiały pomocnicze opisujące Program Duszpasterski 2018/19 zostały wydane formie pięciu tomików, tematycznie podzielonych i zatytułowanych „Zeszyty”. Instytuty życia konsekrowanego są wspomniane w słowie wstępnym ks. abp. Wiktora Skworca. Czytamy w nim, że, podobnie jak ludzie dobrej woli, osoby konsekrowane mają ważny wkład w realizację programu duszpasterskiego na każdym poziomie działań pastoralnych (Zeszyt teologiczno-pastoralany, s. 9). Nadto odnajdujemy się w przygotowanym przez ks. Grzegorza Śmiecińskiego z Archidiecezji Katowickiej – projekcie Nabożeństwa z okazji Dnia Życia Konsekrowanego (Zeszyt liturgiczny, s. 13-20).
Może ktoś powiedzieć – za mało o konsekrowanych, znów jesteśmy pominięci! Zauważamy jednak, że główny akcent jest stawiany na osoby świeckie. Jest to założenie, sformułowane już na samym początku – „w roku 2018/19 treści programowe będą rozwijały problematykę misji i apostolatu osób ochrzczonych i bierzmowanych” (Zeszyt teologiczno-pastoralny, s. 13).
Gdzie możemy się włączyć w realizację PD?
Główną rolę w realizacji Programu odgrywa biskup diecezjalny, którego wspierają Diecezjalna Rada Duszpasterska oraz Wydział Duszpasterski kurii, który jest odpowiedzialny za dostosowanie wizji ogólnopolskiej do realiów duszpasterskich Kościoła lokalnego.
Tu jest miejsce na naszą aktywność – włączajmy się na etapie planowania Programu duszpasterskiego, przedstawiajmy propozycje, deklarujmy dyspozycyjność. Łatwo powiedzieć, ktoś pomyśli…
A tu trzeba iść jeszcze dalej. Na podstawie materiałów każda parafia winna przygotować plan pastoralny dla swojej wspólnoty. To jest niezwykle ważny dla nas aspekt zwłaszcza dla nas. Zawsze bowiem aktualne jest pytanie – jak mają wyglądać parafie zakonników? Z jednej strony są częścią diecezji, a nie odrębnym ogródkiem. Z drugiej strony, winny się wyróżniać, coś nowego proponować w ramach samej parafii, ale też diecezji. Po coś w końcu Bóg chciał mieć dane zgromadzenie zakonne w tym miejscu.
Wydaje się, że parafia zakonna winna mieć z zasady akcent misyjny, przejawiający się choćby w pastoralnej umiejętności wychodzenia poza obręb kościoła, we współpracy ze świeckimi, w promieniowaniu duchowością wspólnoty. Te, ale i inne aspekty, mogłyby mieć swoje stabilne ukonstytuowanie w długoplanowej wizji, która jest realizowana przez kolejnych proboszczów. To nie jest chyba propozycja odrealniona…
Jeszcze innym wyzwaniem jest relacja parafia zakonna – wspólnota zakonna. Bywa, że są tu napięcia natury pastoralnej – chodzi o zakres zaangażowań współbraci niebędących wprost duszpasterzami. Dobrzy by było, gdyby tematy Programu duszpasterskiego były podejmowane podczas dni skupienia we wspólnotach. Zdaje się, że w tym aspekcie jest lepiej w instytutach żeńskich. Nie w tym rzecz, żeby wszystko dostosować do Programu (formację ciągłą, plany pastoralne instytutów itd.), ale żeby mieć świadomość Kościoła lokalnego, a może też czuć większe zobowiązanie do podjęcia jakichś inicjatyw.
Przy okazji nadmienię o jeszcze jednej sprawie, zgłaszanej przez osoby odpowiedzialne za przygotowanie planu duszpasterskiego – chodzi o problem braku informacji ze strony zgromadzeń zakonnych o ważnych obchodach jubileuszowych. Bywa, że w PD brakuje jakiejkolwiek wzmianki o jubileuszach związanych ze świętymi związanymi z jakąś rodziną zakonną, ale i popularnymi w Polsce. Jest więc prośba, by takie wydarzenia zgłaszać odpowiednio wcześniej, ponieważ praca nad programem rozpoczyna się w styczniu roku poprzedzającego.
PROGRAM DUSZPASTERSKI 2018/19
Temat dwuletniego programu duszpasterskiego (2017-2019) brzmi: „Duch, który umacnia miłość”, natomiast tematem programu na rok 2018/19, są słowa: “W mocy Bożego Ducha”.
Dwuletni Program obejmuje dwa etapy:
Odkrywanie Ducha Świętego i charyzmatów;
Odkrywanie płaszczyzn, na których te charyzmaty mogłyby być realizowane
Program ma realizować cztery zasadnicze cele:
Cel ewangelizacyjny – aby dotrzeć do tych, którzy utracili łaskę wiary;
Cel inicjacyjny – aby dotrzeć do tych, którzy jeszcze nie poznali Chrystusa;
Cel formacyjny – aby dopomóc praktykującym i tym, którzy jedynie deklarują wiarę;
Cel społeczny – aby otworzyć obszary zaangażowania uformowanym.
REALIZACJA PROGRAMU W INSTYTUTACH ŻYCIA KONSEKROWANEGO.
Poniżej wyliczam różne inicjatywy, które zebrałem na podstawie zgłoszeń nadesłanych mi przez współbraci z różnych jurysdykcji. Świadomie nie podaję nazwy zgromadzenia, które organizuje wymienioną inicjatywę, gdyż mam świadomość, że nie wymieniam wszystkiego, co aktualnie podejmujemy i nie dotarłem do wszystkich jurysdykcji. Nadto – wszystkie wydarzenia są otwarte na działanie Ducha Świętego, wskazuję więc tylko te, które są nowe i wprost związane ze wskazaniami programu.
Zjazdy ogólnopolskie:
III Kongres Młodych Osób Konsekrowanych, pod hasłem: „Wolni w Duchu Świętym”. Odbył się w dniach 13-16 września 2018 r. w Krakowie, w Centrum JPII. Około 800 młodych osób konsekrowanych spotkało się na modlitwie, dzieleniu się doświadczeniem własnego powołania (prace w grupach), słuchaniu prelekcji; miał miejsce przemarsz przez Rynek Krakowski i radosny wieczór uwielbienia;
Sympozjum IV Konferencji Osób Konsekrowanych w Polsce, pod hasłem: „Jeżeli nie płoniemy, nie zapalamy. Odnowić pasję Ewangelii”. Spotkanie miało miejsce również w Krakowie, w Centrum JPII. Stawiło się ok. 460 wyższych przełożonych i zaproszonych gości;
Pielgrzymka Braci zakonnych na Jasną Górę, 18-19 października 2018r., temat: „Jesteśmy napełnieni Duchem Świętym”.
Program spotkań międzyzakonnych w diecezjach – przygotowany przez Konferencję Zgromadzeń Żeńskich
Propozycje objęły lata 2017-2018 i znalazły się tam tematy i opracowania podzielone na miesiące. Począwszy od września 2017 – Konsekrowani przez Ducha Świętego, październik – Dar mądrości itd. – kolejne Dary Ducha Świętego. Załączono bibliografię i bogaty wybór modlitw.
W roku 2018-2019 skoncentrowano się̨ na prawdzie o naszym powołaniu do misji w mocy Bożego Ducha. Zaproponowano dziewięć tematów, na kolejne dziewięć́ miesięcy:
Wrzesień – powrót do źródeł naszego powołania i misji – chrzest, bierzmowanie, konsekracja.
Październik – misje Ad gentes osób życia konsekrowanego.
Listopad – wkład charyzmatów zakonnych w odzyskanie niepodległości i naszą misję budowania jedności narodowej dzisiaj.
Grudzień – wciąż̇ na nowo potrzebujemy poddawania naszego życia Duchowi Świętemu, aby kształtował w nas Jezusa.
Styczeń – rola Bożego Ducha w budowaniu jedności naszych wspólnot.
Luty – Duch Święty posyła z misją nie tylko każdego z nas pojedynczo, ale także jako wspólnotę̨.
Marzec i okres Wielkiego Postu – rola Ducha Świętego w przyjmowaniu cierpienia, wymiar apostolskim cierpienia, obecność́ osób starszych i chorych w naszych wspólnotach i środowiskach.
Kwiecień – owoce działania Ducha Świętego w człowieku – człowieka przemienianego przez działanie Ducha i posyłanego z misją w Jego mocy.
Maj – obecność Maryi w sercu Kościoła, nasza obecność w życiu Kościoła, jedność – z diecezją, z parafią, pomiędzy wspólnotami w Kościele.
Książki, referaty, sympozja:
Katalog: katalog.nukat.edu.pl pozwala znaleźć książki przy użyciu filtrów, gdy się wpisze hasło „Duch Święty”, okazuje się, że w 2012 wydano 23 pozycje, 2014 – 24, 2015 i 2016 po 31, a w 2017 – 42 (dane z wszystkich wydawnictw, nie tylko zakonnych);
Wydawnictwo – Mocni w Duchu, Jezuici, Łódź – specjalizujące się w tej tematyce wydaje bardzo wiele pozycji, a ponadto udostępnia nagrania video, blogi…;
Inne godne polecenia:
„Odnowa w łasce”, o. Tomasz Gałuszka OP. Wyd.: 9.10.2018 r. W dniu 25 października o 18:00 w kapitularzu klasztoru oo. Dominikanów w Krakowie, dyskusja na temat tej książki;
Wydawnictwo AA w Krakowie, w styczniu 2019 wyda kazania pasyjne o. Roberta Wawrzenieckiego OMI, „W mocy ducha Bożego” – w trzech cyklach: Duch został nam dany, Dary Ducha Świętego i Owoce Ducha Świętego;
„Młode wino – o owocach Ducha Świętego”, Wilfrid Stinissen OCD, Wydawnictwo: W drodze;
„Żyć w Duchu Świętym”, Ks. Michał Olszewski SCJ.
Referat wygłoszony podczas konferencji naukowej Stowarzyszenia Homiletów Polskich w Nałęczowie (8 października 2018) i opublikowanie artykułu pt.: „Ewangelizacja na stadionie – ogień Ducha, czy żar emocji? – Analiza homiletyczna” – o. Sebastian Wiśniewski OMI;
Sympozjum liturgiczne dot. sakramentu bierzmowania;
Rekolekcje i seminaria:
Rekolekcje zamknięte, szkolenia dla małżeństw – spotkania weekendowe: „Budować jedność w małżeństwie”;
spotkania ekumeniczne – „Duch Święty jako źródło jedności w różnorodności”;
rekolekcje dla dorosłych – „Zobaczyć na nowo swoje życie zawodowe w świetle Ducha Świętego”;
cykliczne, comiesięczne spotkania biblijne w naszych placówkach – Lectio Divina – Dzieje Apostolskie;
rekolekcje ewangelizacyjne dla współbraci w wielu zgromadzeniach;
Seminaria Odnowy Wiary (w czasie SOW jest modlitwa o chrzest w Duchu Świętym);
kursy Nowej Ewangelizacji. np. Nowe Życie, gdzie jest modlitwa o odnowienie darów Ducha Świętego – kursy prowadzą Szkoły Nowej Ewangelizacji;
Misjonarze i rekolekcjoniści ludowi
głoszenie Słowa Bożego, misje, rekolekcje – nawiązują do programu duszpasterskiego;
rekolekcje lub misje ewangelizacyjne – „Napełnieni Duchem Świętym”;
warsztaty Homiletyczne – tematyka: „Misja w mocy Bożego Ducha”.
Nasze parafie i sanktuaria
głoszenie słowa Bożego inspirowane tematami Programu;
bierzmowani – przygotowanie
specjalne katechezy o Duchu Świętym;
parafie zakonników razem z SNE Sursum Corda zaczęły realizację programu „Młodzi na progu”;
kursy Alfa.
nabożeństwa majowe z czytankami o Duchu Świętym;
adoracje Najświętszego Sakramentu poświęcone roli Ducha Świętego w naszym życiu;
wieniec dożynkowy przedstawiający dary Ducha Świętego.
Sługi Ducha Pocieszyciela – nowy instytut powstały w Łodzi (stowarzyszenie wiernych). Ks. Krzysztof od Ducha Świętego mówi o swoim instytucie – Nasza misja jako Sług Ducha Pocieszyciela, to nasłuchiwać i żyć w obecności Ducha Świętego 24 godziny na dobę. Staramy się 1,5 godziny modlitwy wewnętrznej i Lectio Divina wspólnotową, rozciągnąć na całą dobę. Praktykujemy chodzenie w obecności Bożej. Z tej bliskości czerpiemy światło do posługi w kierownictwie duchowym dla kapłanów i do prowadzenia ich w dziedzinie rozeznawania.
Zauważa – Dzisiaj brak jest kierowników duchownych oraz mistrzów, którzy mogliby przygotowywać nowe zastępy do kierownictwa duchowego. Jest to podstawowy negatywny znak czasu i podstawowy mankament w życiu duchowym wielu instytutów życia konsekrowanego. Brak szkół kierownictwa duchowego i mistrzów życia duchowego, stoi u podstaw wielkiego wyjałowienia duchowego wspólnot i zakonów. W przypadku formacji księży diecezjalnych ten temat jest pomijany milczeniem. Większość zgromadzeń żeńskich skarży się, że mają o wiele łatwiejszy dostęp do terapeutów, niż do kierowników duchowych.
Proponuje – Każde zgromadzenie powinno posiadać dom formacji duchowej, który byłby swoistym ogniskiem rozpalania darów Ducha Świętego. Formacji duchowej i kierownictwa duchowego nie nauczymy się jedynie dzięki wykładom, lecz dzięki podjęciu przez odpowiednie osoby życia kontemplacyjnego, jako stałego stylu życia. W domach formacji duchowej powinny znajdować się osoby, które prowadzą życie kontemplacyjne i praktykują sztukę rozeznawania duchowego.
ZAKOŃCZENIE
Każdy instytut życia konsekrowanego jest owocem Ducha Świętego i realizuje od Niego pochodzący charyzmat. Znakiem otwarcia na Jego działanie jest podejmowanie nowych inicjatyw w duchu charyzmatu zgromadzenia i także odwaga zostawienia tego, co jest już przestarzałe i nie przynoszące owoców – nowe wino lejmy w nowe bukłaki…
Duch Święty daje życie: powołania, zapał do misji, zapał do wyjścia, zapał do modlitwy (EG). Niech Duch Święty nas prowadzi po właściwych drogach!
Archiwum KWPZM
