25 listopada, w odpustową uroczystość patronki kościoła – Św. Katarzyny, gdańscy Karmelici świętować będą 70 – lecie powrotu do Gdańska. Główne uroczystości jubileuszowe poprzedzone zostaną Triduum ku czci św. Katarzyny. W piątek 24 listopada prof. Andrzej Januszajtis wygłosi odczyt nt.: „Rys historyczny Kościoła św. Katarzyny”. Uroczysta Eucharystia jako dziękczynienie za 70 lat obecności Karmelitów przy kościele św. Katarzyny zostanie odprawiona 25 listopada o godz. 18.00 pod przewodnictwem J. Eksc. Ks. Bpa Zbigniewa Zielińskiego. Uroczystości zostaną uświetnione oprawą muzyki carillonowej i śpiewem Polskiego Chóru Kameralnego pod dyrekcją Jana Łukaszewskiego.
Z Gdańskiem Zakon Karmelitów związany jest od połowy XIV wieku, ale karmelici nie przybyli tu za sprawą polskiego władcy. Karmelici pojawili się w Gdańsku najwcześniej ze wszystkich miast naszego kraju. Pierwsze wiadomości pochodzą z roku 1391. Bawiący wówczas w Prusach książę Henryk Lancaster (późniejszy król Anglii Henryk IV) dwukrotnie ofiarował jałmużnę braciom karmelitom: 10 lutego w Braniewie i 25 marca w Gdańsku. W 1395 roku gdański klasztor był już na tyle mocny, że na życzenie księcia Albrechta Meklemburskiego posłał mu dwóch braci do pomocy w zakładaniu klasztorów. Warto zauważyć, że klasztor karmelitów w Krakowie, uważany niekiedy za najstarszy w Polsce, powstał w roku 1397, a zatwierdzenie przez papieża uzyskał w cztery lata później. Dzięki obficie płynącym datkom klasztor szybko się rozbudował. W 1408 roku Krzyżacy ufundowali „szklane okno” i pierwszy ołtarz, a w 1409 drugi. Rok później przeor i bracia kupili 100 tysięcy cegieł. Jako przybliżoną datę zakończenia budowy przyjmuje się rok 1422. W 1433 roku w związku z zagrożeniem ze strony grasujących w okolicy husytów, po raz pierwszy zaproponowano karmelitom przeniesienie klasztoru na objęty palisadą teren Starego Miasta, ale po odejściu husytów zaniechano tego planu. W 1439 roku kupcy gdańscy i szwedzcy ufundowali kaplicę św. Eryka. W myśl umowy, ofiary na tacę przypadały konwentowi, natomiast datki do skarbonki przeznaczano na budowę i remonty. W dniu św. Eryka (18 maja) organizowano uroczystą procesję ze sprowadzonymi z Uppsali relikwiami. Z okazji tego święta zakonnicy otrzymywali tusze baranią i beczkę gdańskiego piwa. W 1449 roku zainaugurowano istnienie sanktuarium Matki Boskiej i zaczęto udzielać odpustów. Kres rozwojowi młodo miejskiego zgromadzenia karmelitów położyła wojna trzynastoletnia. Wprawdzie rozbiórka Młodego Miasta przez gdańszczan w 1455 roku nie objęła klasztoru, ale położony poza fortyfikacjami, był narażony na napady krzyżackich najemników. W dniu 4 kwietnia 1464 roku wystawiono akt przekazania karmelitom terenu i zabudowań szpitala oraz kościoła św. Jerzego, znajdującego się naprzeciwko szpitala św. Elżbiety wraz z dzwonnicą, dzwonem i pozostałymi zabudowaniami. Po zakończeniu wojny zakonnicy zaczęli budowę nowego kościoła pod wezwaniem NMP i ŚŚ Eliasza i Elizeusza – dzisiejszy św. Józefa – i klasztor, który był ich siedzibą aż do roku 1823. W XVII stuleciu gdański konwent utworzył wraz z innymi klasztorami prowincję Wielkopolską. Wraz z rozbiorami zmienia się sytuacja klasztoru. W dobie wojen napoleońskich zamieniono go na lazaret. Po likwidacji Wolnego Miasta Gdańska objęła go pruska ustawa z roku 1810, na mocy której nie wolno było przyjmować nowych kandydatów do zakonu, a wraz ze śmiercią ostatniego zakonnika budynki klasztoru miały przejść na własność państwa. Doszło do tego w 1835; klasztor przeszedł pod zarząd pruskiej armii i umieszczono w nim urząd wojskowej aprowizacji. Kościół – już wówczas – św. Józefa stał się od roku 1840 kościołem parafialnym. Budynki klasztorne zostały nieco zdewastowane, przetrwały jednak w prawie niezmienionym kształcie również działania wojenne w 1945. W 1949 roku kościół i klasztor objęło Zgromadzenie Oblatów. Karmelici wrócili do Gdańska w 1947r., obejmując zniszczony w 1945 roku poewangelicki kościół św. Katarzyny. Przywieźli ze sobą dwa łaskami słynące obrazy z opuszczonych klasztorów na kresach południowo-wschodnich: Matki Boskiej Bołszowieckiej i Matki Boskiej Szkaplerznej z Trembowli.
Za: www.karmelici.pl
