W wigilię Uroczystości NMP Królowej Polski, na Jasnej Górze przewodniczący KEP, abp Stanisław Gądecki dokonał uroczystego otwarcia wystawy „Reginalia Matki Bożej Królowej Polski”, przygotowanej z okazji Jubileuszu 300-lecia koronacji Cudownego Obrazu Matki Bożej Jasnogórskiej.
W otwarciu ekspozycji wzięli udział także: o. Arnold Chrapkowski, generał Zakonu Paulinów, o. Marian Waligóra, przeor Jasnej Góry i o. Stanisław Rudziński, kustosz Zbiorów Sztuki Wotywnej na Jasnej Górze, który czuwał nad realizacją wystawy.
„Wracamy do roku 1717, kiedy to po raz pierwszy poza Italią dokonano aktu ukoronowania Jezusa i Maryi koronami papieskimi – mówił o. Marian Waligóra, przeor Jasnej Góry – Jesteśmy dumni z tego, że Ojciec Święty, Kapituła św. Piotra uznali jasnogórski wizerunek za jeden z najsłynniejszych wizerunków Matki Bożej, i tym aktem przekazania koron i samą koronacją wyrazili swoje uznanie dla Najświętszej Dziewicy, i uczcili Jej królowanie w całym świecie chrześcijańskim poprzez koronację jasnogórskiej ikony”. O. przeor podziękował wszystkim, którzy przyczynili się do powstania wystawy – a więc o. Stanisławowi Rudzińskiemu i całemu zespołowi, a także wszystkim, którzy użyczyli eksponatów na wystawę. „Poprzez te pamiątki, które będziemy mogli tu oglądać, będziemy mogli wrócić do tego wydarzenia sprzed 300 lat” – stwierdził o. przeor.
„Ta dzisiejsza wystawa gromadzi pamiątki historyczne, chcemy jednak poprzez nasze wzrokowe dotkniecie tych wszystkich materialnych przedmiotów dotrzeć do tego najważniejszego, duchowego przesłania tych rzeczy – mówił o. Arnold Chrapkowski, generał Zakonu Paulinów – Niech one dopomagają nam nie tylko w rozpamiętywaniu naszej przepięknej bogatej historii, historii znaczonej obecnością Bożej Matki, ale pomagają nam także w budowaniu i teraźniejszości, i przyszłości, które będą naznaczone wiarą naszych ojców, i tym szczególnym, wyjątkowym nabożeństwem, jaki nasz polski naród żywi do Bożej Matki Maryi”. O. Generał podziękował twórcom wystawy, a w sposób szczególny o. Janowi Golonce, wieloletniemu kustoszowi zbiorów jasnogórskich, „za jego wieloletnią troskę o jasnogórską sztukę wotywną”.
„Gdy wsłuchuję się w tytuł obecnej wystawy ‘Regalia Matki Bożej Królowej Polski’, to jawi mi się pewien paradoks, mianowicie patrząc z perspektywy Pisma Świętego, z perspektywy objawienia, właściwe nigdzie nie ma powiedziane, że Maryja jest Królową. To, co mówi sama o sobie, to nazywa się raczej przeciwieństwem Królowej, czyli ‚oto ja Służebnica Pańska’. Na tym też zasadniczo opiera się królowanie Maryi, czyli na służbie miłości – podkreślił abp Stanisław Gądecki – I na jakimkolwiek punkt historii działalności ziemskiej Pana Jezusa byśmy nie spojrzeli, to wszędzie dopatrzymy się tylko i wyłącznie obecności maryjnej tej służebnej i taka obecność trwa aż do krzyża. I dopiero po wniebowstąpieniu Chrystusa, a potem po wniebowzięciu Najświętszej Maryi Panny, można mówić, że Ona siedzi u boku Chrystusa Króla Wszechświata jako Królowa”.
„Ta wystawa jest niemym świadkiem tego, co dokonało się przed wiekami, ale tak naprawdę prowadzi nas do tego, byśmy uświadomili sobie wagę obecności Maryi, zarówno w naszej historii, polskiej historii, ale również w naszej osobistej historii życia” – mówił mediom o. Marian Waligóra, przeor Jasnej Góry.
W ceremonii otwarcia wystawy uczestniczył o. Jan Golonka, wieloletni kustosz zbiorów jasnogórskich, który został przywieziony na wózku z powodu zaawansowanej już choroby. „Ta wystawa cieszy oczy i cieszy serce, bowiem tajemnica tego miejsca jest głęboko złączona z Obrazem – powiedział o. Jan Golonka – Nic dziwnego, że te pamiątki, te składane wota odnotowywały kroniki. Składane wota są na Obrazie, u Obrazu, dla Obrazu. Kultura składanych wot jest bogata i ma głębokie znaczenie. Dla mnie jest to ‘oko wiary’, które pozwala poprzez oczy ziemskie widzieć tajemnice nieba, tajemnicę Matki Bożej jako Królowej Korony Polskiej”.
Podczas uroczystego otwarcia wystawy zagrał Jasnogórski Kwartet Dęty pod dyr. Marka Piątka. Ceremonię otwarcia poprowadził o. Kamil Szustak.
***
Ekspozycja została zorganizowana dla uczczenia jubileuszu 300-lecia koronacji obrazu Matki Bożej Jasnogórskiej, dokonanej 8 września 1717 roku za zgodą papieża Klemensa XI. Jak przypomina we wstępie do przewodnika o. Marian Waligóra, przeor Jasnej Góry, „w 1717 roku po raz pierwszy udekorowano słynący cudami Wizerunek Matki Bożej znajdujący się poza Włochami, na północ od Alp. Tło i historię samego wydarzenia ma przybliżyć pielgrzymom wystawa w jasnogórskim Arsenale”.
Eksponaty na wystawie pochodzą ze zbiorów Sztuki Wotywnej na Jasnej Górze, ale także zostały użyczone przez inne instytucje: Klasztor Sióstr Karmelitanek Bosych w Krakowie, Archikatedrę św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty w Lublinie, Kurię Arcybiskupią w Olsztynie, Bazylikę Konkatedralną św. Jakuba w Olsztynie i Dom Zakonny Księży Jezuitów w Starej Wsi.
„Staraliśmy się zebrać pamiątki tego wydarzenia zachowane w zbiorach klasztornych, ale też pokazać – w oryginałach lub kopiach – świadectwa zachowane poza Jasną Górą: w Archiwum Watykańskim, w kościołach polskich. Nie byłoby to możliwe, gdyby nie życzliwość kościelnych instytucji: katedr, parafii i klasztorów z terenów archidiecezji i diecezji: warmińskiej, krakowskiej, lubelskiej, częstochowskiej, przemyskiej. Wszystkim, którzy z życzliwością wsparli nasze starania, także autorom wystawy, z całego serca dziękuję” – podkreśla przeor Jasnej Góry o. Marian Waligóra.
Wśród wielu eksponatów na wystawie znalazły się:
– Podobizna obrazu Matki Bożej Jasnogórskiej w koronach papieskich i w sukience brylantowej, mal. Józef Chełmoński, 1903 r., obraz ze zbiorów jasnogórskich;
– Podobizna obrazu Matki Bożej Jasnogórskiej, mal. Franciszek Śmiadecki, 1613 r., ze zbiorów klasztoru jezuitów w Starej Wsi /na obrazie dość dokładnie odwzorowano ozdobę w kształcie korony, wykonaną ze szlachetnych kruszców i dekorowaną drogimi kamieniami, wykonaną prawdopodobnie na Jasnej Górze po raz pierwszy przed 1515 rokiem/;
– Portret kardynała Hannibala Albani, protektora Polski w Rzymie oraz Portret kardynała Hieronima Grimaldiego, nuncjusza papieskiego w Polsce, ze zbiorów Jasnej Góry /kardynałowie Albani i Grimaldi pośredniczyli w staraniach paulinów o koronację Obrazu Jasnogórskiego/;
– Rachunek złotnika rzymskiego Giovanni Giardini za wykonanie koron dla Jasnej Góry, 1717 r., ze zbiorów Archiwum Watykańskiego /w 1716 roku zamówiono w Rzymie korony, które sporządzić miał złotnik rzymski Giovanni Giardini – jego rachunek zachował się w Archiwum Watykańskim/;
– Portret epitafijny biskupa Krzysztofa Szembeka, koronatora Obrazu Jasnogórskiego, po 1740 r., ze zbiorów Katedry we Fromborku, i Pastorał biskupa Szembeka, ok. 1717 r. ze zbiorów kurii Arcybiskupiej w Olsztynie;
– Podobizna obrazu Matki Bożej Jasnogórskiej w koronach papieskich i w sukience perłowej, wyk. Jan Drewaczyński, poł. XIX w., ze zbiorów jasnogórskich /korony papieża Klemensa XI nie zachowały się do dnia dzisiejszego, w 1909 r. zostały skradzione, ale ich wygląd znamy z bardzo wiernej litografii z połowy XIX wieku, na której widać też perłową sukienkę Matki Bożej, również skradzioną w 1909 r., do dziś natomiast zachowały się dwie sukienki z tego czasu: brylantowa i rubinowa/;
– Renesansowe świeczniki z herbami Jagiellonów i Wazów (po 1668 r.), przerobione na potrzeby ołtarza koronacyjnego, 1717 r., ze zbiorów jasnogórskich;
– Portrety ojców paulinów zaangażowanych w organizację uroczystości – ówczesnego generała Zakonu o. Chryzostoma Koźbiałowicza, ówczesnego przeora Jasnej Góry o. Anastazego Kiedrzyńskiego, oraz wielokrotnego prowincjała paulinów i przeora Jasnej Góry o. Konstantego Moszyńskiego, określanego ‘motorem sprawczym’ uroczystości w 1717 roku;
– Ryciny paulińskiego rytownika brata Antoniego Nowakowskiego, naocznego świadka przebiegu uroczystości koronacyjnych w 1717 r.: Widok klasztoru na Jasnej Górze z architekturą okazjonalną upamiętniającą koronację obrazu Matki Bożej w 1717 r., ze zbiorów Biblioteki Watykańskiej /rycina zawieziona do Rzymu jako ilustracja mówiąca o przebiegu uroczystości/, oraz Koronacja obrazu Matki Bożej Jasnogórskiej w 1717 r., ze zbiorów Klasztoru OO. Paulinów na Skałce w Krakowie /jeden miedzioryt przedstawia sam moment koronacji we wnętrzu kościoła, drugi dekorację okazjonalnej architektury zbudowanej koło klasztoru, bramy triumfalne zbudowane na okazję uroczystości i efektowny pokaz ogni sztucznych, trwających przez wiele godzin w przededniu koronacji i w sam dzień 8 września 1717 r./;
– Cykl obrazów Tajemnice Maryjne, powstały na Jasnej Górze w latach bliskich koronacji, przeznaczone do ozdoby ścian Kaplicy Matki Bożej, ze zbiorów jasnogórskich – m.in. Matka Boża Wniebowzięta, ok. 1717 r. i Matka Boża Niepokalanie Poczęta, ok. 1717 r.;
– Wota złożone po koronacji – m.in. ornat z kompletu perłowego, przed 1731 r. oraz kielich z daru Jerzego Ignacego Lubomirskiego, 1743 r., ze zbiorów jasnogórskich;
– Korona znad obrazu Matki Bożej Jasnogórskiej, wyk. Karol Filip Malcz, 1850, ze zbiorów jasnogórskich.
Wystawę przygotowali: o. Stanisław Rudziński, kustosz Zbiorów Sztuki Wotywnej na Jasnej Górze, o. Jan Golonka, były kustosz, o. Cyryl Motyl oraz Jerzy Żmudziński, historyk sztuki.
Realizacją ekspozycji zajął się Marek Soczyk przy współpracy Artura Śpiewaka, Piotra Tondyry i Jacka Przedpełskiego. Opiekę konserwatorską sprawowała Grażyna Lazarowicz.
Wystawa powstała pod patronatem o. Arnolda Chrapkowskiego, generała Zakonu Paulinów oraz o. Mariana Waligóry, przeora Jasnej Góry.
Nakładem Wydawnictwa Paulinianum ukazał się przewodnik po wystawie.
BPJG/ BPKEP
Za: www.episkopat.pl
