Względy doktrynalne lub duszpasterskie wymagają czasem, by najwyższa władza Kościoła wprowadzała do kanonicznych norm prawnych stosowne zmiany czy dodatki. Przypomniał o tym Papież w opublikowanym 15 grudnia motu proprio z 26 października 2009 r., które zaczyna się łacińskimi słowami Omnium in mentem – „Ku uwadze wszystkich”. Wprowadza on tym dokumentem modyfikacje do kilku kanonów Kodeksu Prawa Kanonicznego z 1983 r., dotyczących sakramentów święceń i małżeństwa.
wynika ze względów doktrynalnych. Chodzi o wyraźne odróżnienie
diakonatu od wyższych stopni sakramentu święceń, zgodnie z tym, co
naucza Sobór Watykański II w Konstytucji dogmatycznej o Kościele Lumen
gentium 29: diakonat jest niższym szczeblem hierarchicznym „nie dla
kapłaństwa, lecz dla posługi”. Sformułowanie z kanonu 1008 Kodeksu
Prawa Kanonicznego, że wyświęceni szafarze „wypełniają w osobie
Chrystusa-Głowy zadania nauczania, uświęcania i kierowania”, nie
wyrażało jasno tego rozróżnienia.
Podobnie zresztą w Katechizmie
Kościoła Katolickiego z 1992 r. wyrażenie, że święcenia uzdalniają do
działania „jako przedstawiciel Chrystusa, Głowy Kościoła, w Jego
potrójnej funkcji kapłana, proroka i króla” (1581) nie było precyzyjne,
gdy chodzi o diakonat. Dlatego już, 9 października 1998 r., Jan Paweł
II kazał je zmienić na ściślejsze: „Od Niego (Chrystusa) biskupi i
prezbiterzy otrzymują misję i zdolność, by działać jako przedstawiciele
Chrystusa, Głowy Kościoła, a diakoni moc służenia w «diakonii»
liturgii, słowa i miłości”. Trzeba niestety zauważyć, że poprawka
została powszechnie niezauważona i nie wprowadzono jej jeszcze do
przekładów Katechizmu Kościoła Katolickiego.
Idąc
śladem swego poprzednika poprawiającego Katechizm, Benedykt XVI nadał
kanonowi 1008 następujące brzmienie: „Na mocy ustanowienia Bożego,
przez sakrament święceń niektórzy spośród wiernych, naznaczeni w nim
niezatartym charakterem, są ustanawiani świętymi szafarzami; są oni
mianowicie konsekrowani i przeznaczeni, ażeby każdy, odpowiednio do
swojego stopnia, z nowego i szczególnego tytułu służył Ludowi Bożemu”.
A w następnym kanonie, 1009, Papież dodaje do dotychczasowych dwóch
jeszcze trzeci paragraf, będący zresztą dosłownym cytatem wspomnianej
poprawki Jana Pawła II z Katechizmu: „Ci, którzy są ustanowieni
biskupami czy prezbiterami, otrzymują misję i zdolność, by działać jako
przedstawiciele Chrystusa, Głowy Kościoła, zaś diakoni moc służenia w
«diakonii» liturgii, słowa i miłości”.
Natomiast
zmiany sformułowań Kodeksu Prawa Kanonicznego dotyczących sakramentu
małżeństwa spowodowane zostały głównie względami duszpasterskimi.
Chodzi o określenie: osoba, która „nie odłączyła się formalnym aktem”
od Kościoła, występujące w kanonach 1086, 1117 i 1124. Dotyczą one
przeszkód wpływających na ważność małżeństwa. Doświadczenie ostatnich
lat pokazało jednak, że to sformułowanie powoduje wiele problemów
duszpasterskich, a nawet zdaje się czasem skłaniać do apostazji –
zwraca uwagę Ojciec Święty w motu proprio Omnium in mentem. Dlatego też
nakazuje ich usunięcie ze wspomnianych kanonów.
