1981.11.20 – Rzym – Jan Paweł II, Przez autentycznie zakonne życie do owocnej ewangelizacji. Przemówienie do uczestników plenarnego zebrania Kongregacji Zakonów i Instytutów Świeckich

Jan Paweł II

PRZEZ AUTENTYCZNIE ZAKONNE ŻYCIE DO OWOCNEJ EWANGELIZACJI.
PRZEMÓWIENIE DO UCZESTNIKÓW PLENARNEGO ZEBRANIA KONGREGACJI ZAKONÓW
I INSTYTUTÓW ŚWIECKICH

Rzym, 20 listopada 1981 r.

Drodzy Bracia w biskupstwie! Drodzy Synowie i Córki!

Jest to dla mnie wielką radością, gdy dowiaduję się o podjętej i wykonanej pracy przez Waszą Kongregację w tym celu, by życie zakonne mogło świecić coraz pełniejszym blaskiem w Kościele i mogło wnosić swój specyficzny wkład w dzieło ewangelizacji. W szczególności na to plenarne zebranie wybraliście temat: przebadać naturę, rolę i funkcje Konferencji lub Unii Wyższych Przełożonych Zakonów, na płaszczyźnie narodowej i nadnarodowej, w świetle dokumentów soborowych, a także szczególnie dokumentu Mutuae relationes w sprawie stosunków między biskupami i zakonnikami w Kościele.

1, Obszerna konsultacja przygotowująca to zebranie dostarczyła Wam wielu cennych wskazań na temat troski zakonników, aby coraz lepiej przeżywać swoje zakonne powołanie oraz na temat pragnienia biskupów popierających odnowę zakonną przez postawę życzliwej zachęty, przyjaznego zainteresowania oraz zdecydowanego poparcia moralnego i doktrynalnego. Równocześnie konsultacja ukazała wzajemne wysiłki podejmowane od lat trzech w świetle dokumentu Mutuae relationes. Publikacja tego dokumentu była przyjęta przez wszystkich z wdzięcznością i gotowością dostosowania się, która się wyraziła w poważnym studium, aby ją można było lepiej zastosować w praktyce. Bardzo zachęcam Was do kontynuowania pracy w tym kierunku dla pogłębie­nia tego ważnego tematu.

2. Jak to już zrozumieliście, postawę Waszych prac i wymiany poglądów stanowi głęboka więź, która łączy Chrystusa, Kościół i ewangelizację. Wszak to Kościół jako taki otrzymał od Chrystusa obowiązek ewangelizowania; różnorodność posług powinna się przyczynić do realizacji tego posłannictwa, które nie może się dokonywać poza nim. Od spotkania z Jezusem Chrystusem zależy jakość życia kościelnego.

W tym to Kościele biskupi, jako następcy apostołów, gwarantują w jedności z Następcą Piotra wieczystą trwałość dzieła Chrystusa, Wiekuistego Pasterza. Posługa biskupów stanowi fundament wszystkich kościelnych posługiwań: „Nikt nie ma władzy wykonywania funkcji urzędowego nauczania, uświęcania i rządzenia jak tylko przez uczestnictwo i we wspólnocie z nimi”^[1]. Jako Pasterze całej owczarni są dla wszystkich autentycznymi nauczycielami i przewodnikami na drodze doskonałości, a zatem także stróżami wierności powołaniu zakonnemu według ducha każdego Instytutu, wychowawcami powołań i ważnymi obrońcami rodzin zakonnych według ich własnego charakteru, tak na płaszczyźnie duchowej jak i apostolskiej^[2].

Choć więc stan, który opiera się na profesji rad ewangelicznych, nie dotyczy hierarchicznej struktury Kościoła, należy on jednak nienaruszalnie do jego życia i świętości (KK 44). Jest on dla Kościoła przecennym skarbem, widocznym świadectwem całkowitego oddania się w miłości i służbie dla Boga. Jak przypomina o tym Paweł VI w adhortacji apostolskiej Evangelica testificatio^[3]: „bez tego konkretnego znaku miłość ożywiająca cały Kościół byłaby wystawiona na niebezpieczeństwo oziębienia, zbawczy paradoks Ewangelii na ryzyko osłabienia, «sól» wiary na zwietrzenie w świecie zmierzającym do zeświecczenia”.

3. W świetle tych zasad oraz wytycznych zawartych w Mutuae relationes^[4] zbadaliście istniejącą sytuację Unii i Konferencji Wyższych Przełożonych (zakonników, zakonnic, lub mieszanych), ich wzajemne powiązania z różnorodnymi instytucjami kościelnymi; zbadaliście osiągnięte już rezultaty, środki do ich wzbogacenia, jak również i trudności oraz występujące tu i ówdzie napięcia wraz ze sposobami zaradzenia im.

Biskupi coraz więcej uświadamiają sobie wartość życia zakonnego i zarazem swoją odpowiedzialność w tym względzie. Ich troska o lepsze poznanie stanu zakonnego jako takiego, a nie tylko jego apostolskiej działalności, wyraża się między innymi, w wysiłkach, aby seminarzystom i kapłanom umożliwić coraz głębszą i wszechstronniejszą informację. Jak to już powiedziałem w orędziu do poprzedniego Zebrania Plenarnego, sprawą istotną jest czuwać nad tym, by zakonnicom zapewnić kompetentną pomoc duchową przez wartościowych kapłanów. Jest również rzeczą konieczną, ażeby duchowieństwo diecezjalne zawsze uwzględniało charakter własny różnorodnych instytutów; chodzi o to, co należy do ich duchowości tudzież ich apostolskich celów oraz ich wspólnotowego życia. Tylko autentyczni zakonnicy mogą skutecznie współpracować w dziedzinie owocnej ewangelizacji.

Jako stróże nauczania i liturgii, Pasterze będą starannie czuwać nad tym, by całej owczarni, a szczególnie tej wybranej cząstce, którą stanowią zakonnicy i zakonnice, zapewnić zdrowy i obfity pokarm duchowy i doktrynalny, czuwając nad tym, by zabezpieczyć ich przed doktrynalnymi błędami i zejściem na złe drogi, które by mogły przynieść szkodę owocności apostolskiej, a nawet zagrozić samemu istnieniu życia konsekrowanego.

Chociaż temat Waszego zebrania nie dotyczy bezpośrednio życia kontemplacyjnego, pragnę wyrazić tutaj pełne uznanie Kościoła za tę nieoszacowaną pomoc dla ewangelizacji, jaką stanowią modlitwy i ofiary zakonników i zakonnic. Wiem, że Pasterze podzielają ten pogląd i że każdy z nich gorąco pragnie korzystać w swej diecezji z obecności jednego, bądź większej ilości klasztorów kontemplacyjnych.

Pragnę również zachęcić mocno zakonników i zakonnice, którzy się już włączyli w duszpasterstwo biskupów; współpraca ich stanowi ubogacenie, zwłaszcza w dziedzinie wychowania chrześcijańskiego i katechizacji młodzieży.

4. Zakonnicy nie powinni nigdy lękać się ukazywania istotnych elementów swego życia, którymi są: zjednoczenie z Bogiem na modlitwie i kontemplacji, zachowywanie rad ewangelicznych i braterskie współżycie. Troska o duszpasterstwo nie powinna bezprawnie uzyskać przewagi nad tymi istotnymi wartościami, ale czerpać z nich pożywkę.

Powinni również rozwijać w sobie poczucie odpowiedzialności kościelnej, aby móc lepiej wszczepić się w Kościół cząstkowy i w Kościół powszechny. Nade wszystko trzeba unikać zamknięcia się, które by mogło doprowadzić do podziału Kościoła na grupy nie utrzymujące ze sobą łączności na skutek fałszywie rozumianej egzempcji. Nie powinna ona powodować żadnej trudności we wzajemnych stosunkach wewnątrz Kościołów cząstkowych, gdyż w dziełach apostolskich zakonnicy, podobnie jak i wszyscy wierni, są podporządkowani jurysdykcji biskupiej.

Odnoszenie się do biskupów jest szczególnie konieczne w dobie obecnej, gdy wiele instytutów cierpi na niedostatek powołań i gdy chodzi o przegrupowanie domów lub przebudowę dzieł. Tego typu inicjatywy powinny być zawsze uzgadniane we współpracy z Ordynariuszem, który ponosi duszpasterską odpowiedzialność za główne linie duszpasterstwa.

5. W tych wszystkich sprawach Unie Wyższych Przełożonych mogą się ze sobą porozumiewać z wielką korzyścią, o ile dokładnie odpowiadają ustalonym celom, od czasu ich erekcji. Można też sobie życzyć, aby okresowo poddawały rewizji swoją działalność i swoje funkcjonowanie stosownie do wymagań statutowych.

Rola Konferencji ma pierwszorzędne znaczenie, gdy chodzi o przyjmowanie wskazań Stolicy Świętej; do nich zazwyczaj należy poznawanie tychże wskazań, rozpowszechnianie oraz studiowanie pod kątem lepszego ich wcielania w życie przez zakonników.

Tematy wybierane na zebrania generalne będą uwzględniały przewagę treściową z zakresu wartościowania i rozwoju własnej problematyki życia zakonnego.

Szczególnie ważną jest rola Unii w zakresie stosunków instytutów między sobą i z hierarchią w sprawach dotyczących działalności duszpasterskiej. Jest rzeczą wysoce pożądaną, by zagadnienia dotyczące przeznaczenia domów oraz przebudowy dzieł były poddawane ocenie na płaszczyźnie Unii, aby przez uzgodnienie planów można było uzyskać lepszy podział pracowników ewangelicznych.

Dialog z Episkopatem jest bardzo ułatwiony tam, gdzie istnieją komisje mieszane, lub organizmy analogiczne biskupów i zakonników oraz gdy ci ostatni uczestniczą w radach duszpasterskich. Wielorakie i różnorodne mogą być formy dialogu; są one owocne wtedy, gdy opierają się na miłości i wzajemnym zaufaniu.

Kończąc, życzę z całego serca, aby Pasterze i przełożeni zakonni oraz ich Unie ściśle współpracowały ze sobą, by można pomóc zakonnikom i zakonnicom w dawaniu współczesnemu światu wiernego, ofiarnego i pogodnego świadectwa; oni są ze szczególnego , tytułu obrazem Chrystusa, przez bliskie naśladowanie i ciągłe uobecnianie — w swoim stanie i formie życia — Jezusa i Jego uczniów (por. KK 44).

Niechaj Dziewica Maryja, Matka Kościoła, jako wzór dusz konsekrowanych, wspiera Was w dokonywaniu tego wspaniałego zadania — taka jest moja modlitwa w Waszej intencji. Błogosławię Wam z całego serca, a za Waszym pośrednictwem, błogosławię wszystkim tym, którzy jako zakonnicy żyją na całym świecie.