Ks. dr Piotr Ślęczka SDS referuje stanowiska w sporze o interpretację nr 73 encykliki "Evangelium vitae" i analizuje dylemat parlamentarzysty, który usiłuje rozszerzyć zakres prawnej ochrony życia dzieci poczętych, a zarazem jest świadom, że ustawa poddawana pod głosowanie nadal odmawia prawa do życia pewnym grupom ludzkich istot.
Na rynku wydawniczym ukazała się książka „Przegłosowane sumienie. Analiza logiczno-etyczna praw «niedoskonałych»” autorstwa ks. dra Piotra Ślęczki SDS. Kontekst publikacji stanowi toczący się w gronie teologów i filozofów spór na temat oceny etycznej tzw „praw niedoskonałych”, spór, którego szczególnym katalizatorem okazała się wydana w 1995 roku encyklika "Evangelium vitae" Jana Pawła II, a konkretnie nr 73 tego dokumentu.
Należałoby wyjaśnić, że termin „prawo niedoskonałe” to termin techniczny używany przez niektórych autorów na określenie ustaw, które ograniczają np. możliwość dokonywania legalnej aborcji, równocześnie w pewnych przypadkach uznają roszczenie kobiety do podjęcia przez nią decyzji o przerwaniu ciąży (por. s. 12).
Spór na temat oceny etycznej tzw. „praw niedoskonałych” nie jest bynajmniej teoretycznym. Dotyczy bowiem szczególnego problemu sumienia, jaki staje się udziałem parlamentarzysty w przypadku głosowania ustawy bardziej restryktywnej, to znaczy zmierzającej do ograniczenia liczby legalnych aborcji, a stanowiącej alternatywę dla ustawy bardziej permisywnej – dotychczas obowiązującej lub równolegle poddawanej głosowaniu.
Sytuacja taka miała miejsce w Polsce w 1993 r., kiedy to próba uchylenia ustawy o przerywaniu ciąży z roku 1956, dopuszczającej aborcję z tak zwanych przyczyn społecznych, doprowadziła do sytuacji, w której większość parlamentarzystów broniących prawa do życia poparła akt prawny zezwalający na dokonywanie aborcji w trzech określonych przypadkach: gdy istnieje zagrożenie dla życia (lub poważne zagrożenie dla zdrowia) matki, gdy wykryto ciężkie i nieodwracalne uszkodzenie płodu, gdy dziecko zostało poczęte w wyniku czynu zabronionego.
Spór o ocenę praw „niedoskonałych” nadal się toczy i dzisiaj w Polsce dotyczy szczególnie kwestii bioetycznych, takich jak zapłodnienie pozaustrojowe.
Książka dzieli się na cztery rozdziały. Po przedstawieniu w rozdziale pierwszym stanowisk w sporze o interpretację nr 73 encykliki „Evangelium vitae”: stanowisk autorów uznających głosowanie za „prawem niedoskonałym” za etycznie słuszne i autorów polemizujących z taką opinią, ks. Ślęczka w rozdziale drugim odpowiada na pytanie o podstawy obowiązywalności prawa stanowionego.
W rozdziale trzecim, poświęconym omówieniu relacji między wolnością sumienia a regułą większości, autor rozwija uzasadnienie postulatu wprowadzenia etycznie poprawnych procedur uchwalania ustaw w dziedzinie obrony życia.
Znaczną część rozdziału czwartego, zatytułowanego „Prawo do życia a reguła większości”, stanowi logiczna analiza procedury parlamentarnej stosowanej przy uchwalaniu ustaw „niedoskonałych” i ponowne uzasadnienie postulatu wprowadzenia specjalnego trybu uchwalania ustaw w dziedzinie ochrony życia człowieka.
W książce postawiono pytanie o zasadność stosowania terminu „prawo niedoskonałe”. Czy ustawy, w której odmawia się prawnej ochrony życia nawet jednej grupie ludzkich istot, nie należy nazywać po prostu prawem niesprawiedliwym? W obliczu takiej niesprawiedliwości staje parlamentarzysta zmagający się z pytaniem: Czy udzielić poparcia ustawie, która ogranicza możliwość zabijania nienarodzonych, zarazem jednak wprowadza zapis przyzwalający na aborcję z powodu wykrytego upośledzenia poczętego dziecka?
Autor książki opatrzonej wymownym tytułem „Przegłosowane sumienie” pyta o to, czy stosowane w parlamencie procedury uchwalania ustaw są spójne logicznie. Zwraca również uwagę na prawo parlamentarzysty jako obywatela do zachowania wolności sumienia – do działania zgodnego ze zreflektowanym sądem sumienia na każdym etapie stanowienia prawa.
Prezentowana publikacja powstała w oparciu o rozprawę doktorską przygotowaną pod kierunkiem ks. prof. Tadeusza Stycznia SDS i przedstawioną na Wydziale Filozofii Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II. Recenzentami byli prof. dr hab. Andrzej Zoll z Uniwersytetu Jagiellońskiego i ks. prof. dr hab. Andrzej Szostek MIC z Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
Piotr Ślęczka SDS, Przegłosowane sumienie. Analiza logiczno-etyczna praw «niedoskonałych», Wydawnictwo KUL, Lublin 2008, ss. 184.
Księgarnia Internetowa Wydawnictwa KUL: www.wydawnictwo.kul.lublin.pl/sklep/
ks. Piotr Szyrszeń SDS
