Uroczystość Wszystkich Świętych i następujące po niej Wspomnienie wszystkich wiernych zmarłych, zwane po staropolsku Dniem Zadusznym, zapraszają do refleksji nad celem naszego życia, uświadamiając nam, że ono tutaj na ziemi się skończy i że czeka nas wieczność. Obydwa te obchody liturgiczne zawierają głęboki wymiar nadprzyrodzony i wciąż aktualne przesłanie teologiczne.
Odpust dwa razy dziennie
W tym roku, przygotowując się do właściwego przeżycia listopadowych uroczystości, chcemy ponownie zagłębić się w tematykę odpustów, tym bardziej że Penitencjaria Apostolska już 13 maja br. wydała specjalny Dekret określający zasady otrzymania odpustu podczas zbliżającego się Roku Świętego 2025, ogłoszonego przez papieża Franciszka bulląSpes non confundit (Nadzieja zawieść nie może) z minionego 9 maja. Rok Święty rozpocznie się w najbliższą wigilięBożego Narodzenia, poprzez otwarcie Drzwi Świętych w bazylice św. Piotra, a zakończy się zamknięciem tychże drzwi 6 stycznia 2026 r.
Już w punkcie wyjścia dekret Penitencjarii zaznacza, że szczególną łaską Roku Świętego będzie możliwość, dotychczas niespotykana, zyskania odpustu zupełnego, o ile będzie on ofiarowany za zmarłych, dwukrotnie tego samego dnia. Czytamy w dekrecie: „Pomimo zasady, że dziennie można uzyskać tylko jeden odpust zupełny, […] ci wierni, którzy wykorzystując łaski tego Jubileuszu na rzecz dusz czyśćcowych, […] jeśli prawowicie przystąpią po raz drugi tego samego dnia do sakramentu Komunii, mogą dwukrotnie, tego samego dnia, uzyskać odpust zupełny, ofiarując go za zmarłych”.
Jest to, powtórzmy, szczególny dar Roku Świętego, zachęcający nas do pamięci o zmarłych, zgodnie z odwieczną nauką Kościoła. Więź, która łączy nas, pielgrzymujących jeszcze na ziemi, z tymi, którzy już zakończyli pielgrzymkę życia doczesnego, a nie przynależą jeszcze do liczby zbawionych, wyraża się najlepiej w modlitewnej o nich pamięci i zyskaniu dla nich odpustów, aby mogli otrzymać pełnię Bożego miłosierdzia” (por. Spes non confundit, 22). Podczas najbliższego Roku Świętego będziemy mogli uzyskać jednego dnia dwa odpusty zupełne za zmarłych. Nie dotyczy to sytuacji, gdy chcemy taki odpust uzyskać dla siebie, wtedy – pod zwykłymi warunkami – możemy uczynić to tylko raz w ciągu dnia.
Warunki i miejsca
Dekret Penitencjarii Apostolskiej wyszczególnia miejsca, w których będzie można uzyskać odpust, zarówno w Rzymie, sercu chrześcijaństwa, jak i w sanktuariach Ziemi Świętej, w sanktuariach powszechnie znanych światowych lub międzynarodowych, w katedrach biskupich wszystkich diecezji i kościołach wyznaczonych jako jubileuszowe przez biskupów na całym świecie, tak by nikt nie był wykluczony z jubileuszowego czasu łaski.
Dekret uszczegóławia, że odpust zupełny będą mogli uzyskać, dla siebie lub dla zmarłych, „wszyscy prawdziwie skruszeni wierni”, którzy przystąpią do sakramentów, pomodlą się w intencjach papieża, udadzą się na pielgrzymkę lub prywatne odwiedzą święte miejsca, a nadto ci, którzy podejmą praktykę dzieł miłosierdzia i pokuty.
Wytyczne Penitencjarii Apostolskiej stwierdzają, że dla uzyskania odpustu zupełnego niezbędne jest bycie w stanie łaski uświecającej, uczestniczenie we Mszy Świętej, lub w celebracji Słowa czy Liturgii Godzin, odprawienie Drogi Krzyżowej, odmówienie Różańca lub hymnu „Akathistos”, a nadto udział w „celebracji pokutnej, która kończy się indywidualną spowiedzią penitentów”.
Odpust zupełny w Roku Świętym będą mogli zyskać także ci, którzy z różnych ważnych powodów nie mogą uczestniczyć w pielgrzymkach i podróżach (osoby starsze lub chore, mnisi i mniszki klauzurowe, więźniowie), jeśli odmówią „Ojcze nasz”, złożą wyznanie wiary i ofiarują za zbawienie świata swoje cierpienia i trudności życiowe. Dekret precyzuje nadto, że na uzyskanie odpustu zupełnego pozwala również podjęcie dziel miłosierdzia i pokuty, jak spieszenie z pomocą tym, którzy są w potrzebie, powstrzymanie się od „banalnych rozrywek” i „zbędnej konsumpcji”, dawanie jałmużny ubogim, wspomaganie dzieł religijnych i społecznych poświęconych obronie życia.
Teologiczna głębia
Głębię przesłania teologicznego uroczystości Wszystkich Świętych podaje najlepiej wprowadzenie do tej uroczystości w Mszale Rzymskim mówiąc, że „Kościół oddaje w niej cześć wszystkim, którzy już weszli do chwały niebieskiej, a nam, wiernym pielgrzymującym na ziemi wskazuje drogę, która naszych starszych braci zaprowadziła do świętości […], i przypomina nam również prawdę o naszej wspólnocie ze Świętymi, którzy nas oczekują w chwale i wstawiają się za nami, jeszcze pielgrzymami na tej ziemi, jak i za zmarłymi”.
Tu dotykamy kolejnego aspektu naszej wiary związanego z Dniem Zadusznym i tajemnicą Świętych Obcowania. Poucza bowiem Katechizm Kościoła katolickiego: „W komunii świętych między wiernymi, czy to uczestnikami niebieskiej ojczyzny, czy to pokutującymi w czyśćcu za swoje winy, czy to pielgrzymującymi jeszcze na ziemi, istnieje trwały węzeł miłości i bogata wymiana wszelkich dóbr. W tej przedziwnej wymianie świętość jednego przynosi korzyść innym. I tak odwołanie się do komunii świętych pozwala skruszonemu grzesznikowi wcześniej i skuteczniej oczyścić się od kar za grzech” (nr 1475).
Uczciwszy więc 1 listopada triumf tych wiernych, którzy już weszli do nieba, Kościół wspomina nazajutrz wszystkich, którzy w czyśćcu pokutują jeszcze za swoje grzechy, i aby im przyjść z pomocą, przedstawia Panu Bogu modlitwy i odpusty zyskane przez zbawionych w niebie i przez żyjących na ziemi, zgromadzone we wspólnym skarbcu Kościoła, by wprowadził ich do chwały niebieskiej .
Prezent dla dusz
Przeżywajmy więc z tym pozytywnym ukierunkowaniem na nadprzyrodzoność najbliższe listopadowe uroczystości. Ale zadbajmy nie tylko o przyozdobienie grobów bliskich nam osób chryzantemami i nie wyrażajmy naszej pamięci o nich jedynie zapalaniem zniczy. Chcąc uczynić im najlepszy prezent, ogarnijmy ich naszą modlitwą, podejmujmy praktykę „wypominek”, a nade wszytko ofiarujmy im dar odpustu.
W pierwszych ośmiu dniach listopada Kościół daje nam bowiem taką nieocenioną możliwość wspomożenia odpustem zupełnym dusz czyśćcowych. Tenże największy prezent dla nich, równoważny z ich zbawieniem, możemy dla nich zyskać nawiedzając kościół lub cmentarz i wypełniając zwykłe warunki uzyskania odpustu zupełnego, jakimi są bycie w stanie łaski uświęcającej, brak przywiązania do jakiegokolwiek grzechu, przyjęcie Komunii świętej i modlitwa w intencjach Ojca Świętego.
Co więcej, taki odpust mogą zyskać także osoby niemogące fizycznie odwiedzić cmentarza lub kościoła, ze względu na chorobę czy niepełnosprawność. Chorzy mogą pielgrzymować na cmentarz duchowo. Jeżeli pragną otrzymać odpust zupełny za zmarłych, powinni wzbudzić w sobie tę intencję i trwając w modlitwie duchowo pielgrzymować na cmentarz. Mogą też duchowo przyjąć Komunię Świętą, jeżeli nie mają możliwości otrzymania jej w szpitalu czy w swoim domu. Bóg, miłosierny Ojciec, patrzy przede wszystkim na serce człowieka i jego pragnienia i w swojej wszechmocy najlepiej rozumie wszelkie ludzkie ograniczenia.
Niech tegoroczna uroczystość Wszystkich Świętych i Dzień Zaduszny, w klimacie listopadowej zadumy nad smutną często rzeczywistością „tego świata”, przypomną – za autorem Listu do Hebrajczyków – że „nie mamy tutaj trwałego miasta, ale do przyszłego dążymy” (Hbr 13,14), i niechaj celebrowanie tych dni inspiruje nas do wielbienia dobrego Boga, który zawsze pozostaje „przedziwny w swoich świętych” (por. Lumen Gentium, 50) i zaprasza nas do wstępowania w ich ślady, abyśmy sami byli „świętymi i nieskalanymi przed Jego obliczem” (por. Ef 1, 4).
o. prof. Szczepan T. Praśkiewicz OCD
Nasz Dziennik, 23.10.2024
