Nowa wystawa “Klasztor, parafia, muzeum” w klasztorze św. Salwatora tuż obok Nowej Bramy na Starym Mieście w Jerozolimie, rzuca światło na czasami zapomniany obszar. Na dużych tablicach w języku arabskim i angielskim oraz z eksponatami zwiedzający mogą dowiedzieć się od wtorku 6 czerwca do 25 lipca, co zakon, któremu papieże oficjalnie powierzyli w 1342 r. ochronę chrześcijańskich miejsc świętych w Ziemi Świętej, zrobił dla życia społecznego w Jerozolimie.
Pierwsi franciszkanie przybyli do Ziemi Świętej z Włoch już w 1217 roku. Od tego czasu żyją i pracują w miejscach świętych chrześcijaństwa w Jerozolimie, Betlejem i wielu innych miejscach pielgrzymkowych w Izraelu i Palestynie.
Dzięki wystawie można się dowiedzieć, że już w XIV wieku, dzięki klasztorowi, istniała opieka medyczna i pielęgniarska sprawowana przez lekarzy i farmaceutów. Później leki i substancje z Europy, Indii i Ameryki zostały wzbogacone o rodzime rośliny lecznicze. “Balsam jerozolimski” produkowany przez franciszkanów w XVII wieku był również poszukiwany w Europie ze względu na swoje właściwości przeciwzapalne, przeciwutleniające i antyseptyczne.
Od XVI wieku bracia tworzyli profesjonalne i szkoleniowe centra dla różnych sfer życia. W 1847 roku zainstalowali drugą prasę drukarską w Jerozolimie – tuż po Ormianach. Pierwsza prasa drukarska pochodziła z Lipska. Mnisi jako pierwsi drukowali teksty w języku arabskim. Obejmowały one podręczniki szkolne, książki do nauki języka z szeroką gamą idiomów, przewodniki pielgrzymkowe, oczywiście literaturę religijną i księgi liturgiczne. Ale paleta druku obejmowała również menu restauracji, wizytówki, plakaty lub bilety kolejowe – wszystko, co było potrzebne w codziennym życiu w tamtych czasach.
Niebagatelną rolę odgrywał także zakład krawiecki św. Salwatora. Nie tylko szyto tu ornaty, obrusy i inne tkaniny liturgiczne, niekiedy w niezwykle artystyczny sposób, a w razie potrzeby naprawiano je. Produkowano tu również odzież dziecięcą, zwłaszcza dla sierot. Wśród eksponatów znajduje się na przykład maszyna do szycia Singera z XIX wieku.
Wystawa poświęcona jest oczywiście także duszpasterstwu mnichów. Począwszy od 1622 roku systematycznie rozwijali oni działalność parafialną. Pod koniec XVII wieku w każdej łacińskiej parafii obsługiwanej przez franciszkanów był duchowny mówiący po arabsku. Sakramenty chrztu św., komunii św. i małżeństwa były systematycznie odnotowywane w rejestrach. Duża liczba małżeństw mieszanych, świadczyła o współistnieniu różnych Kościołów chrześcijańskich w Ziemi Świętej.
Zgodnie z sugestią papieża Piusa XI, życie stowarzyszeniowe było również promowane w jerozolimskiej parafii pw. św. Salwatora w latach trzydziestych XX wieku. Powstały grupy modlitewne, młodzieżowe i harcerskie. Utworzono także chór i orkiestrę dętą. Do legendy przeszła “Orkiestra Świętego Antoniego”.
Tematem wystawy jest również lokalna sztuka. Pokazuje ona palestyńską biżuterię ślubną i misterne krzyże z koralików. Kustodia franciszkańska posiada 300 ikon, wiele z nich pochodzi z Rosji, Bałkanów czy Etiopii, ale także zostały wykonane w kraju.
Od pewnego czasu stare zbiory i dokumenty św. Salwatora są digitalizowane. Należą do nich na przykład archiwa apteczne od początku XVII wieku do 1913 roku; drukowane tomy dotyczące medycyny i farmacji z XIX i początku XX wieku, a także książki wydane w różnych językach w drukarni franciszkańskiej.
Według inicjatorów, nowa wystawa ma na celu pokazanie, jak blisko i jak długo chrześcijanie są związani z Jerozolimą, jak bardzo są tam u siebie i jak bardzo pomogli ją kształtować – nawet jeśli ich obecność czasami grozi pozostaniem w tyle w obecnym rozwoju miasta. Wystawa jest również wstępnym etapem i przygotowaniem do własnego “muzeum historycznego” franciszkanów, które ma zostać otwarte w Kustodii Ziemi Świętej w 2026 roku.
tom (KAI) / Jerozolima
