O. Elio Gambari SMM
Podsekretarz Kongregacji ds. Zakonów i Instytutów Świeckich
WPŁYW KODEKSU PRAWA KANONICZNEGO NA KONSTYTUCJE I INNE ŹRÓDŁA PRAWA WŁASNEGO INSTYTUTÓW ZAKONNYCH I STOWARZYSZEŃ ŻYCIA WSPÓLNEGO
1. NORMY WŁASNEGO PRAWA PRZECIWNE KODEKSOWI
Kodeks znosi normy przeciwne
Kan. 6, § l,2-o uznaje za zniesione ustawy ogólne i partykularne, przeciwne przepisom kodeksu.
Kan, 489 kodeksu z 1917 znosi w sposób wyraźny reguły i konstytucje partykularne, przeciwne kodeksowi. Nowy kodeks zawiera jedynie ogólne wskazania, które odnosi się do ustaw przeciwnych, czy to ogólnych, czy partykularnych.
Nie ma wątpliwości, że zostały zniesione wszystkie normy prawa własnego, przeciwne kodeksowi; zarówno, gdy chodzi o normy reguł, konstytucji, to znaczy kodeksu fundamentalnego, czy też innych kodeksów. Jeśli jakiś kanon jest absolutny czy to chodzi o nakaz, czy o zakaz, i ma obowiązywać wszystkich, wówczas jakakolwiek norma prawa własnego przeciwna mu, musi zostać uznana za zniesioną. Słowo leges z kan. 6, § l,2-o, jak wynika z kontekstu, jest użyte w znaczeniu szerokim, podobnie jak należy go rozumieć w znaczeniu szerokim w kan. 619, o zachowywaniu „ustaw i tradycji” własnego instytutu, a także w kan. 573 §2, o instytutach życia konsekrowanego, w związku z rodzajem zobowiązań, poprzez które członkowie zobowiązują się do zachowywania trzech rad ewangelicznych.
W kodeksie nie ma żadnego kanonu, który by zachowywał w sposób ogólny i powszechny, normy własne instytutów życia konsekrowanego. Jedynie w poszczególnych kanonach zachowane są niektóre normy konstytucji lub prawa własnego, jak to zobaczymy dalej.
Można by sobie z pewnością życzyć bardziej wyraźnego postanowienia, jak to było w kodeksie z 1917, w kan. 6,1 i jakiejś normy specjalnej w kan. 489, gdzie zostały zniesione reguły i konstytucje instytutów zakonnych, jeśli są przeciwne kodeksowi.
W zakończeniu Konstytucji apostolskiej promulgującej kodeks wyraźnie mówi się, że kodeks posiada moc prawa dla całego Kościoła łacińskiego, „wbrew postanowieniem, konstytucjom, przywilejom … przeciwnym”.
Zachowanie przywilejów i indultów
Jeśli normy konstytucji lub innych kodeksów zawierały przywileje i indulty, to reguluje je kan. 4, zgodnie z którym pozostają całkowicie w mocy przywileje udzielone przez Stolicę Apostolską, z których jeszcze się korzysta i nie zostały odwołane przez kanony. To odnosi się również do dyspens lub indultów, dotyczących tych ustaw i kanonów poprzedniego kodeksu, które zostały powtórzone przez kodeks z 1983, o ile mogą być zrównane z przywilejami, choćby nie nosiły takiej nazwy /por. kan. 76, § 1/.
Przykłady
W formie przykładu możemy wziąć pod uwagę niektóre przypadki, które ukazują nowości wprowadzone przez kodeks z 1983, w porównaniu z kodeksem z 1917 i w porównaniu z dokumentami kolejno publikowanymi przez Stolicę Świętą.
Kan. 653 § 2 przewiduje, że na zakończenie nowicjatu w instytutach zakonnych nowicjusze składają profesję czasową; kanon implicite wyklucza innego rodzaju zobowiązania, jak przyrzeczenia. Artykuły konstytucji już zatwierdzonych, dopuszczających przyrzeczenia lub inne zobowiązania niż śluby, nie mogą być ogólnie uznane za indulty lub przywileje, bo odpowiadają one normie zawartej w „Renovationis causam”, który to dokument był ustawą powszechną: norma ta jest obecnie przeciwna kodeksowi, a więc zniesiona jako punkt konstytucji. Tego rodzaju artykuły nie są „praeter ius”, lecz „contra ius”. Można będzie jedynie uznać za indulty czy dyspensy jedynie same nadane uprawnienia. Do Stolicy Świętej należy osąd, czy należy w tym przypadku udzielić indultów lub dyspens tego rodzaju.
Kan. 596 § 1,2 622 przyznają przełożonym władzę osobistą: przeciwny kodeksowi jest więc system zarządzania wyłącznie kolektywnego – na równych szczeblach – który uznawałby w przełożonym jedynie zwykłego wykonawcę decyzji kolegialnych, a więc bez rzeczywistej osobistej władzy.
Kan 625 § 3 mówi, że wszyscy przełożeni wybrani, z wyjątkiem generała, mają być zatwierdzani przez kompetentnego przełożonego wyższego: prowincjał wybrany musi być zatwierdzony przez generała, wybrani przełożeni lokalni muszą być zatwierdzeni przez kompetentnego przełożonego wyższego. Prawo własne powinno sprecyzować, kto jest kompetentnym przełożonym dla zatwierdzenia wyboru przełożonych lokalnych.
Kan. 625 § 3 wprowadza inną bardzo ważną nowość: jeśli wyznaczanie przełożonego dokonuje się przez nominację, wymagana jest odpowiednia konsultacja.
Kan. 667 § 3 uznaje jako papieską, jedynie klauzurę mniszek, które poświęcają się całkowicie kontemplacji; a § 4 tego samego kanonu zezwala biskupowi diecezjalnemu, niezależnie od rodzaju klasztoru na wejście – dla słusznej przyczyny – do klauzury mniszek i na udzielenie pozwoleń – pod ścisłymi warunkami – by weszły do klauzury inne osoby, a także na wyjście mniszek.
Trzeba dobrze przyjrzeć się normom konstytucji odnoszącym się do odejścia z instytutu, a szczególnie tym, które regulują wydalenie, porównując je z kan. 684 – 704.
Dla instytutów na prawach diecezjalnych, ważny jest kan. 595, § 1, w którym zaznacza się, że zatwierdzanie konstytucji i zmiany należą do biskupa miejsca, w którym znajduje się dom główny, bez konieczności uzyskania zgody biskupów, na którym terenie znajdują się domy; odtąd wystarczy poradzenie się ich.
Trzeba również mieć na uwadze kan. 594, który powierza instytuty na prawie diecezjalnym szczególnej uwadze biskupa diecezjalnego, podczas gdy kan. 492 § 2 z 1917 mówił o pełnym podporządkowaniu według prawa.
Sprawą bardzo ważną jest forma prawnej egzempcji, to znaczy forma instytutu wyjętego, tak jak określono ją w kodeksie 1917: kodeks ten określał instytuty /zakony i kongregacje/ wyjęte /kan. 488,2; 500 § 1; 615-616/ i niewyjęte /kan. 618 § 1/. Ponadto kodeks z 1917 określał skutki wyjęcia, jak w kan. 617-654-668; odnośnie usunięcia jeszcze inne kanony.
Chociaż kan. 613-615 kodeksu z 1917 są umieszczone pod tytułem „przywileje”, ich treść nie może być rozumiana w znaczeniu technicznego przywileju prawnego, tak jak określono go w kan. 63-79 kodeksu z 1917 i w kan. 76-84 nowego kodeksu. Została więc zniesiona forma egzempcji wraz z jej skutkami i jej treścią, tak jak określił je kodeks z 1917, który też ją uzupełnił normami powszechnymi. Każdy więc kanon kodeksu z 1917, który odnosi się do instytutów wyjętych, powtórzony w konstytucjach lub innych kodeksach, powinien być uważnie sprawdzony, by zdać sobie sprawę, czy jego treść nie jest przeciwna kanonom kodeksu z 1983; jeśli jest przeciwna, powinien być usunięty. Zresztą już teksty soborowe zmodyfikowały egzempcję zakonników. Kodeks stawia wszystkie kleryckie instytuty zakonne na prawach papieskich w takim samym położeniu wobec biskupów, w tym, co dotyczy ich praw i obowiązków.
Odnośnie egzempcji, w kodeksie z 1983 znajdujemy jedynie kan. 591, przejęty z Lumen Gentium, który stwierdza, że Papież posiada prawo udzielania egzempcji spod jurysdykcji ordynariuszy miejsca; lecz kodeks nie precyzuje skutków ani nie opisuje formy instytutu wyjętego. Egzempcja, przyznana już jako przywilej, o którym mowa w kan. 4, winna być dowartościowana w oparciu o treść koncesji; trzeba będzie posłużyć się tym samym kryterium w dowartościowaniu ewentualnej koncesji w przyszłości.
Nowy kodeks usuwa wszystkie różnice spośród laickich instytutów męskich i żeńskich, na prawach papieskich, z wyjątkiem tego, co dotyczy klasztorów, o których mowa w kan. 615.
Studium szczegółowe
Jak już powiedziałem, każdy instytut powinien na nowe rozpatrzyć swoje własne konstytucje, a w szczególności kodeksy, które zostały zatwierdzone przez Stolicę świętą.
W porównaniu tym między prawem własnym i kodeksem nie wystarczy dokonać badania jakby materialnego lub literalnego tekstów, lecz trzeba przyjrzeć się istocie i stwierdzić, czy nie ma form lub norm, przejętych z kodeksu z 1917, a przeciwnych nowemu kodeksowi; tak właśnie kan. 536 § 2 z 1917 różni się od kan. 639 § 2 z 1983.
Milczenie o jakiejś normie nie jest potwierdzeniem czegoś przeciwnego; kanon posiada, swoją moc, nawet jeżeli nie został powtórzony. Dlatego bez znaczenia pozostaje milczenie o kleryckim charakterze jakiegoś instytutu /por. kan. 588 § 2/ lub o uroczystym charakterze ślubów /por. kan. 1192 § 2/, skoro ten charakter jest oczywisty w oparciu o dokumenty lub tradycje. Jest praktyką SCRIS, że w konstytucjach zostaje wyrażony charakter klerycki tych instytutów, które są takimi.
Święta Kongregacja dla Sakramentów i kultu Bożego, stosując kan. 2, który uznaje za nadal zobowiązujące istniejące prawo liturgiczne, chyba, że ten czy inny przepis byłby przeciwny kanonom, opublikowała niektóre zmiany, które należy wprowadzić w nowych wydaniach ksiąg liturgicznych, zatwierdzone przez dekret z 12.09.1983.
Między innymi można zauważyć zlikwidowanie rytu przyrzeczeń. Wreszcie trzeba zauważyć, że niektóre kanony nowego kodeksu nie dają norm szczegółowych, lecz jedynie ukierunkowania i wskazówki ogólne, na przykład kan. 585 § 1 o ogólnej autonomii instytutów; kan. 580 o autonomii instytutu, który jest agregowany do innego; kan. 614 dla klasztorów mniszek, przyłączonych do instytutu męskiego. W tych wypadkach nie będzie łatwo określić, czy niektóre artykuły własnego prawa instytutów lub klasztorów agregowanych lub przyłączonych do instytutów lub zakonów męskich są przeciwne nowemu kodeksowi co do jurysdykcji lub zarządzania, w tym znaczeniu, że artykuły te ograniczają kompetencje, które powinny przysługiwać przełożonym klasztorów lub instytutów żeńskich …
2. DEKRETY ŚWIĘTEJ KONGREGACJI DLA ZAKONNIKÓW I INSTYTUTÓW ŚWIECKICH
Święta Kongregacja dla Zakonników i Instytutów Świeckich opublikowała dwa dekrety ustanawiające normy odnoszące się do niektórych wewnętrznych praw instytutów i stowarzyszeń zakonnych życia apostolskiego oraz profesji zakonnej członków różnych instytutów. Dekrety te zostały opublikowane w dzienniku L-Osservatore Romano, w piątek, 3 lutego 1984, z mocą obowiązującą i zastosowaniem tego samego dnia. Załączamy niżej tekst tych dwóch dekretów, według tytułów i tłumaczenia francuskiego, wziętego z Documentation Catholique; dodajmy do tego streszczenie komentarza, jaki daje O. Elio Gambari do pierwszego dekretu.
3. DOSTOSOWANIE KONSTYTUCJI DO PRZEPISÓW NOWEGO KODEKSU
Po dokładnym przestudiowaniu Kodeksu prawa kanonicznego okazało się, że w Konstytucjach i dołączonych do nich kodeksach Instytutów zakonnych i Stowarzyszeń życia apostolskiego, mogą się znaleźć ustawy i normy przeciwne temu Kodeksowi, i które zniekształcają właśnie ustawy i normy, jakie powinny się tam znaleźć na mocy nowego Kodeksu.
Aby w sprawie tak wielkiej wagi działano zgodnie i z należytą starannością, Kongregacja Zakonników i Instytutów Świeckich uznała za właściwe ustalić, co następuje.
Biorąc pod uwagę, że na mocy kanonu 6 § 1 Kodeksu prawa kanonicznego ustawy własne Instytutów przeciwne jemu zostały zniesione, przełożony generalny powinien kolegialnie razem ze swoją Radą je wskazać i poinformować o tym Instytut. W tych obradach obecność wszystkich radnych jest konieczna.
Ta właśnie Kongregacja Zakonników i Instytutów Świeckich daje przełożonemu generalnemu wraz z jego Radą, w obecności wszystkich członków, prawo wydania norm odnoszących się do tych punktów, które Kodeks prawa kanonicznego zleca każdemu instytutowi, a które wydają się konieczne, by wypełnić lukę własnego prawa ich Instytutu.
To, co przełożony generalny ze swą Radą zadecyduje, nabierze natychmiast mocy i zachowa swą ważność aż do następnej Kapituły generalnej. Do tej kapituły generalnej należeć będzie uchwalenie statutów zgodnie z prawem. Na mocy kan. 587 § 2, i kanonu 595 § 1, normy, które powinny zostać wprowadzone w Konstytucje, będą poddane do aprobaty właściwej władzy, z możliwością zastosowania decyzji powziętych przez Kapitułę przed aprobatą Stolicy Świętej lub biskupa, byleby tylko nie były one przeciwne prawu powszechnemu.
Gdy chodzi o klasztory mniszek, najwyższa władza zakonu, jeśli ona istnieje, a jeśli nie, to osoba delegowana w tym celu przez Stolicę Świętą, zajmie się tym wszystkim, co wyżej zostało zarządzone.
Ten dekret, zatwierdzony przez Najwyższego Pasterza 31 stycznia 1984, wejdzie w życie w samym dniu jego publikacji w dzienniku Państwa Watykańskiego, L-Osservatore Romano, wbrew wszystkiemu innemu.
Eduardo card. Pironio, prefekt
+ Augustin Mayer OSB, sekretarz
Rzym, 2 lutego 1984 r.
4. ZASADY ODNOSZĄCE SIĘ DO PIERWSZYCH ŚLUBÓW NOWYCH ZAKONNIKÓW
Po dokładnym przestudiowaniu poleceń kanonów 607 § 2, 653 § 2 i 654 Kodeksu prawa kanonicznego, Kongregacja Zakonników i Instytutów Świeckich uznała za potrzebne ustalić dla Instytutów zakonnych to, co następuje:
Kandydaci, którzy przy końcu ich nowicjatu zostaną dopuszczeni, zgodnie z normą, kan. 653 § 2 do profesji zakonnej, a odnosi się to do wszystkich Instytutów zakonnych, zobowiążą się od tego momentu do zachowania trzech rad ewangelicznych poprzez publiczne ślub czasowe, z wykluczeniem jakichkolwiek zobowiązań innej natury.
Członkowie, którzy związali się innymi zobowiązaniami, po upływie czasu tego rodzaju zobowiązań, złożą śluby czasowe na pozostały okres czasu, przewidziany przez Konstytucje.
Czas jaki upłynął z zobowiązaniami innego rodzaju jest ważny dla obliczania okresu ślubów czasowych, który powinien poprzedzać profesję wieczystą, na mocy Kodeksu /kan. 655 i 658, 2/ i konstytucji.
Ten właśnie dekret, zatwierdzony przez Najwyższego Pasterza Jana Pawła II 31 stycznia, wejdzie w życie w dniu jego opublikowania w dzienniku watykańskim L-Osservatore Romano.
Eduardo card. Pironio, prefekt
+ Augustin Mayer OSB, sekretarz
Rzym, 2 lutego 1984 r.
5. PRZEDMIOT DEKRETU
Pierwszy Dekret rozpoczyna się stwierdzeniem, że gdy porównuje się kodeks prawa kanonicznego z konstytucjami i dopełniającymi kodeksami instytutów życia konsekrowanego oraz stowarzyszeń życia apostolskiego, można zauważyć, że w tych konstytucjach i kodeksach znajdują się ustawy i wskazania przeciwne kanonom. Można również stwierdzić, iż istnieją luki: brak jest norm, których wymaga kodeks prawa kanonicznego.
Dekret bierze pod uwagę dwa pierwsze przypadki prawa powszechnego za prawo własne … Święta Kongregacja daje konieczne polecenia, aby instytuty zakonne, instytuty świeckie i stowarzyszenia życia apostolskiego uzgodniły ich konstytucje i ich normy własne z nowym prawem.
Ponieważ chodzi o sprawę wielkiej wagi, wymaga się, żeby to przystosowanie dokonywało się tak jak wypada, ze starannością /sollicite/, należycie /rite/, po przeprowadzeniu studium, które się samo narzuca.
Dekret nie określa daty dla dokonania tej pracy; lecz nie przewiduje on też długiego czasu, podczas którego byłoby zawieszone zastosowanie kodeksu, który znosi normy przeciwne i domaga się, aby sformułowano normy nowe. Ewentualne normy przeciwne własnego prawa utraciły swoją wartość przez sam fakt wejścia w życie obowiązującego kodeksu. Co więcej, odtąd, gdy chodzi o dokonywanie działań, dla których własne prawo nie posiada odpowiednich norm, należy uzupełnić te braki.
Praca, wymagana przez dekret, obejmuje z jednej strony uważne i obiektywne studium kanonów, a z drugiej strony studium norm konstytucji i innych kodeksów; praca ta ma być wykonana przez osoby kompetentne. Temu celowi mogą służyć spisy kanonów podane w załącznikach. Praca nie powinna być wykonywana na siłę przez przełożonego generalnego i jego radę za jednym tylko razem.
Dekret wytycza sposób postępowania w tej podwójnej pracy, określa moc i czas obowiązywania decyzji podjętych przez kompetentne organizmy, którym zostały udzielone odpowiednie władze.
6. ZNIESIENIE NORM PRZECIWNYCH
Nr 1 dekretu zakłada fakt, że po wprowadzeniu kodeksu, na mocy kan. 6 § 1, 2-o traci swoją ważność wszelka ustawa lub norma prawa własnego: reguła, konstytucje i inne zbiory norm przeciwnych kanonom. Pozostają w mocy przywileje, pozwolenia lub łaski równorzędne prawom nabytym /ka. 4/.
Święta Kongregacja nie uznała za konieczne powtarzać kan. 4 o prawach nabytych i przywilejach, lecz zadowoliła się zastosowaniem kan. 6 § 1, 2-o, który już sam należy uznać za wytyczną co do sposobu wykonania zaleceń kodeksu.
Pozwolenia, łaski im równorzędne lub przywileje mogą dotyczyć całego instytutu lub przypadków szczegółowych i mogą być udzielone na zawsze lub na czas ograniczony. Przywilej uznawany jest za wieczysty /kan. 78 § 1/.
Ewentualne akty dokonane w oparciu o normy przeciwne, przed wejściem w życie kodeksu i już dokonane, pozostają ważne: takim byłby wybór przełożonego prowincji bez potwierdzenia przez przełożonego generalnego. Dla usunięcia z własnego prawa norm przeciwnych, Święta Kongregacja poleca obowiązek wykrycia i ustalenia tego rodzaju norm najwyższemu czynnikowi kierowniczemu lub generałowi i jego radzie. Dalej, Święta Kongregacja określa dwie formalności: weryfikacja ma dokonywać się kolegialnie, w obecności wszystkich członków rady.
Choć nie jest to uściślone, to jednak rozumie się samo przez się, że chodzi o radę zwyczajną, która w danym przypadku musi być w komplecie. Dekret, jak zresztą kodeks, używa zawsze wyrażenia „najwyższy czynnik kierowniczy”, rozumiejąc przez to przełożonego generalnego. Raz określiwszy w ten sposób normy przeciwne, przełożony generalny w imieniu swej rady podaje je do wiadomości instytutowi.
Zachowanie procedury jest gwarancją rzetelnego studium, które przeprowadzono. Jeśli z jakiejś racji w powiadomieniu opuszczono normy rzeczywiście przeciwne kanonom, należy te normy uważać za nieistniejące.
Po ukazaniu się kodeksu z 1917, Święta Kongregacja Zakonników i Instytutów Świeckich dnia. 26.06.1918 opublikowała podobny dokument w formie Deklaracji. W której podawała normy dla wprowadzenia kan. 489: kanon ten znosił wyraźnie reguły i konstytucje instytutów zakonnych, przeciwne kanonom kodeksu.
Należy mimochodem przypomnieć, że tak jak konstytucje nie mogą być przeciwne kodeksowi powszechnemu, podobnie kodeksy uzupełniające nie mogą zawierać norm przeciwnych konstytucjom zatwierdzonym przez kompetentną władzę hierarchiczną /kan. 587 § 2/. Ewentualne artykuły przeciwne konstytucjom nie posiadałyby żadnej wartości. Zniesienie ewentualnych norm przeciwnych może wymagać, poza usunięciem artykułów, które je zawierają, również ich zastąpienia przez inne artykuły, a to dla uniknięcia luk prawnych.
Jeśli wystarczy wprowadzić normę kodeksu, rozwiązanie jest bardzo proste: na przykład takim jest fakt, że według kodeksu wybór przełożonych wymaga koniecznie potwierdzenia kompetentnego przełożonego wyższego.
W innych przypadkach, być może, okażą się konieczne normy, które uzupełnią wskazania kanonów, jak w wypadku zniesienia zobowiązań zastępujących śluby, a konkretnie przyrzeczeń. Trzeba więc będzie zastosować przepisy nr 2 dekretu o normach, które należy wprowadzić dla uzupełnienia luk prawnych.
7. UZUPEŁNIENIA EWENTUALNYCH LUK
Nr 2 dekretu wskazuje władzę, do której należy uzupełnienie ewentualnych luk w konstytucjach i w kodeksach uzupełniających i określa procedurę, jaką należy zachować.
Konstytucje, a częściej inne zbiory, może będą musiały być uzupełnione przez normy, które uzupełniałyby luki w tych sprawach, do których odsyła kodeks: te więc normy są konieczne dla umożliwienia dokonania określonych czynności.
W nowym kodeksie pojawia się problem luk, ponieważ kodeks ten stosuje szeroko zasadę pomocniczości, co nie zachodziło po kodeksie z 1917.
Dekret ogranicza się do żądania wydania norm koniecznych dla uzupełnienia luk: szczegółowymi przykładami byłoby tu określenie ślubów wieczystych dla funkcji przełożonego /kan. 623/, istnienie rady przełożonego na wszystkich szczeblach /kan. 627 § 1/, normy dotyczące wizytacji domów /kan. 628 § 1/.
Dekret nie bierze pod uwagę wszystkich innych przypadków wpływu kodeksu na własne prawo; przypadków, które nie zawierają luk prawnych lub braku norm koniecznych dla zarządzania lub innych działań instytutu i jego członków. Podobnie istnieją kanony, które ogólnie zakładają normy ustalone we własnym prawie, lecz nie domagają się, by te normy były konieczne: ich brak nie byłby wcale rzeczywistą luką prawną. Według dosłownego brzmienia wyrazów, wypadki takie podlegają dekretowi.
8. KOMPETENTNA WŁADZA I PROCEDURY
Przełożony generalny i rada
SCRIS przyznaje przełożonemu generalnemu, w jedności ze swoją radą, władzę ustanawiania koniecznych norm dla uzupełnienia luk. Rada ma działać kolegialnie i w obecności wszystkich członków, jak to już powiedzieliśmy. Chodzi o akt rady ściśle kolegialny, w łączności z przełożonym. Wymagana większość jest większością zwyczajną, wymaganą dla kolegialnych działań rady instytutu, a decyzje mają natychmiast moc prawa aż do następnej kapituły generalnej W międzyczasie mogłyby one być zmienione i uzupełnione przez radę, z zachowaniem wspomnianych formalności. Podjęte decyzje nie potrzebują aprobaty innej władzy.
Dekret zawiera wyjątek odnośnie kan. 587 § 2, który wymaga zatwierdzenia przez kompetentną władzę Kościoła dla wszelkich zmian wprowadzanych do konstytucji.
Praca ze strony rady może wymagać pewnego czasu i może być wykonywana stopniowo: ważne jest to, by była określona norma, kiedy należy spełniać akt, którego ta norma dotyczy.
Kapituła generalna
Nr 3 dekretu określa rolę kapituły generalnej. Rozpoczyna się on deklaracja, że to co wydała rada ważne jest do przyszłej kapituły generalnej: ta kapituła powinna zbadać to, czego dokonała rada i podjąć decyzję zgodną z prawem, to znaczy według norm prawa powszechnego i prawa własnego, które regulują zmiany w konstytucjach.
Do kapituły generalnej należy więc ocenić wartość decyzji rady, potwierdzić je, czyniąc je swoimi, lub zmodyfikować je i dodać inne konieczne normy, jeśli rada je opuściła. Zarządzenie dekretu jest bardzo szerokie i przekazuje kapitule prawo decydowania o tym, czego dokonała rada. Oczywiście, kapituła nie może niczego zmianie co do norm, które są przeciwne kanonom; przeciwnie, może ona oceniać i decydować co do norm, które są wprowadzone lub uzupełniające, a które zostały uznane za konieczne. Normy, które zostaną przyjęte, zmienione lub dodane przez kapitułę, powinny być przedstawione do zatwierdzenia kompetentnej władzy, to znaczy Stolicy Świętej dla instytutów i stowarzyszeń życia apostolskiego na prawach papieskich /kan. 587 § 2/; biskupowi miejsca domu głównego, dla instytutu na prawie diecezjalnym /kan. 595 § 1/.
W odróżnieniu od innych zmian w konstytucjach co do norm, które uzupełniają luki prawne, dano instytutom prawo natychmiastowego wprowadzania ich w życie, to znaczy nawet przed zatwierdzeniem ich przez wyższą władzę.
Aby decyzje kapituły wchodziły natychmiast w życie, dekret ustanawia jako warunek ważności – posługuje się przy tym formułą dummodo /kan. 39/ – aby nie były one przeciwne prawu powszechnemu. Warunek ten, mimo że nie jest wyrażony odnosi się także do decyzji rady generalnej, jak powiedziano w nrze 2.
Udzielenie natychmiastowej mocy decyzjom rady i kapituły wynika z potrzeby wypełnienia luk we własnym prawie. Decyzje kapituły stają się więc obowiązujące przed aprobatą kompetentnej władzy, a po zakończeniu kapituły, instytut nie może ich już zmieniać. Jak długo trwa kapituła, mogą one być zmieniane. Kompetentna władza, to znaczy Stolica Święta dla instytutów na prawach papieskich, wykorzysta swą zdolność oceny przy zatwierdzaniu, a jeśli uzna za właściwe, dokona zmian i uzupełnień decyzji kapituły.
9. ZAKRES PEŁNOMOCNICTW
Władza, którą dekret udziela w nrze 2 radzie generalnej, rozciąga się również na wszystkie kodeksy uzupełniające: te, które obowiązują w całym instytucie lub tylko w jednej jego części albo też w szczególnym jego sektorze. Tekst dekretu jest ogólny. Odnośnie decyzji, które wiążą się z kodeksem uzupełniającym, dekret nie daje dalszych wyjaśnień, lecz samo przez się rozumie, że ciała odpowiedzialne za te kodeksy podejmą później decyzje zgodne z własnym prawem. Odwołują się szczególnie do tych kodeksów uzupełniających, których aprobata zastrzeżona zostaje kapitule generalnej.
Trzeba powtórzyć, że dekret bierze pod uwagę jedynie przypadki luk prawnych w konstytucjach i innych kodeksach … Nie bierze pod uwagę innych przypadków, omawianych dalej w załącznikach …
Dla każdej innej zmiany prawa instytutu trzeba zachować normy powszechne i własne, które regulują takie zmiany.
Udzielone wskazówki i władze przyznane przez dekret odnoszą się do wszystkich instytutów: do tych, które już otrzymały zatwierdzenie konstytucji, do tych, które są w trakcie ich zatwierdzania u kompetentnej władzy i do tych, które jeszcze nie przedstawiły swego teksu kompetentnej władzy …
10. ZAKRES DEKRETU
Dekret odnosi się wprost do instytutów zakonnych i świeckich a także do stowarzyszeń życia apostolskiego, które zależą od SCRIS, Uwzględniwszy jednak, że SCEP zachowuje normy SCRIS dotyczące instytutów, które od niej zależą ze względu na ich reguły /por. Regimini Ecclesiae Universae, nr 80/, dekret będzie się odnosił również do tych instytutów. Zatwierdzenie papieskie, które dekret posiada, wzmacnia jeszcze ten wniosek.
Archiwum KWPZM
