Ukazał się zapis nutowy litanii do Najświętszej Maryi Panny – Lytania[e] de Beata [Maria Virgine]autorstwa o. Amando Ivanschiza, paulina chorwackiego pochodzenia, jednego z najwybitniejszych kompozytorów-zakonników, żyjących i tworzących w XVIII wieku.
O. Amandus Ivanschiz (1727–1758) był kompozytorem należącym do zakonu paulinów, czynnym na terenie Austrii. Mimo, że zmarł w bardzo młodym wieku – miał 31 lat – pozostawił po sobie około stu kompozycji, napisanych w stylu wczesnoklasycznym. Są to głównie msze, litanie, symfonie, ale też tria smyczkowe, arie do tekstów religijnych, opracowania antyfon maryjnych, Te Deum, nieszpory czy kantaty.
Opublikowana Lytania[e] de Beata [Maria Virgine] jest jedną z najszerzej znanych litanii Ivanschiza. Jest to stosunkowo rozbudowana kompozycja w typie uroczystym, najdłuższa pośród zachowanych litanii o. Amanda. Zachowała się w co najmniej 12 przekazach, m.in. w sanktuarium maryjnym w Świętej Lipce, które w XVII i XVIII wieku znajdowało się pod opieką jezuitów. Utwór składa się z części: Kyrie, Pater de caelis, Sancta Maria, Virgo prudentissima, Rosa mystica, Salus infirmorum, Regina Angelorum, Agnus Dei. Standardowy tekst Litanii Loretańskiej został tu poszerzony o ostatnie ogniwo, w którym opracowano słowa: ‘Kyrie, eleison. Christe, eleison. Kyrie, eleison’.
Pomimo, że dawniej dzieła wokalno-instrumentalne Ivanschiza cieszyły się wielką popularnością, dotychczas tylko jedna z jego mszy została wydana drukiem (Missa in C w 2013 roku, w tomie Musica Claromontana 10). Uwaga badaczy i wydawców koncentrowała się raczej na symfoniach i triach smyczkowych, w których wyraźniej dostrzegano zwiastuny nowego stylu. „Z tym większą radością oddajemy w ręce użytkowników pierwszą edycję krytyczną litanii tego autora” – czytamy we wstępie do książki.
Rękopis, będący podstawą edycji, należy do zbiorów muzycznych sanktuarium maryjnego w Świętej Lipce, obecnie przechowywanych w Bibliotece Bobolanum w Warszawie.
Publikacja została sfinansowana w ramach programu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego pod nazwą „Narodowy Program Rozwoju Humanistyki” w latach 2016-2021. Powstała w ramach projektu badawczego pt. „Repertuar muzyczny Towarzystwa Jezusowego w Rzeczpospolitej Obojga Narodów (1565-1773)”.
Składu i adjustacji części nutowej dokonał dr Maciej Jochymczyk z Instytutu Muzykologii Uniwersytetu Warszawskiego. Pozycja ukazała się w 2020 nakładem Wydawnictwa Naukowego Sub Lupa i Fontes Muicae in Polonia (seria wydawnicza powstała z inicjatywy Instytutu Muzykologii Uniwersytetu Warszawskiego).
Utwór można pobrać bezpłatnie z podstrony edycji nutowych – fontesmusicae.pl
Gdyby ktoś chciał zamówić wersję papierową, to można to zrobić na stronie wydawnictwa: sublupa.pl
Autor: Amandus Ivanschiz
Opracowanie: Maciej Jochymczyk
ISBN: 978-83-66546-32-5
Wydanie: Warszawa 2020
Oprawa: twarda
Liczba stron: 118
Seria: FONTES MUSICAE IN POLONIA, C XIX
Matthias Leopold Ivanschiz był pochodzenia chorwackiego, ale urodził się najprawdopodobniej w Austrii; zachowały się informacje, iż został ochrzczony w Wigilię 1727 r. w Wiener Neustadt. 30 maja 1744 r. wstąpił do należącego do prowincji austriackiej tamtejszego klasztoru paulińskiego przyjmując imię zakonne: Amandus. Mszę prymicyjną odprawił 25 listopada 1751 r. Od 1755 r. przebywał i działał w konwencie Maria Trost koło Grazu. W oparciu o zachowane źródła wiadomo ponadto o jego kontaktach z klasztorem oo. jezuitów w Grazu, dla których m.in. w roku 1755 komponował litanie oraz oratoria poświęcone najwybitniejszym postaciom tego zakonu (św. Ignacy Loyola, św. Franciszek Ksawery i św. Alojzy Gonzaga).
Znamienne, że w przeciwieństwie do szczątkowych informacji biograficznych o kompozytorze, zachowała się, na szczęście, stosunkowo duża liczba jego dzieł, która – zważywszy na fakt, iż kompozytor zmarł w wieku zaledwie 31 lat – budzi szacunek. W sumie zachowało się ponad 100 manuskryptów sygnowanych różnymi formami nazwiska (Ivanschiz, Ivančić, Ivančič, Ivancic, Ivansic, Ivancsics, Ivantsitz, Ivantschiz, Ivanschitz, Ivanschutz, Ivanschütz, Ivanzuch, Ivanach, zaś na Jasnej Górze: Juvanschitz i Juanzitz) oraz imienia (Amandus, Amando, Amand). Tak znaczna wariabilność wersji nazwiska tego twórcy wynika głównie z faktu, że jego utwory rozpowszechnione były w wielu środowiskach Europy Środkowej. Rękopisy z dziełami Ivanschiza przechowywane są w archiwach austriackich, belgijskich, czeskich, chorwackich, niemieckich, polskich (w tym z terenów Śląska, który w okresie działalności omawianego muzyka był regionem kulturowo autonomicznym), słowackich, słoweńskich, szwajcarskich i węgierskich. Dodajmy jeszcze, że w archiwum oo. paulinów na Jasnej Górze zachowały się tylko dwie msze kompozytora. Bogaty i różnorodny dorobek o. A. Ivančića obejmuje zarówno gatunki i formy muzyki religijnej, jak i świeckiej (m.in. msze, litanie, oratoria, offertoria, arie, symfonie, a także divertimenta, tria i utwory klawesynowe).
