Wśród 11 świętych i błogosławionych Kościoła katolickiego związanych z USA nie ma dotychczas Afroamerykanów. Listę potencjalnych kandydatów przygotował katolicki Uniwersytet św. Franciszka Ksawerego w Nowym Orleanie, gdzie funkcjonuje Instytut Studiów Czarnych Katolików – pierwsze w historii Stanów Zjednoczonych afroamerykańskie kolegium katolickie.
W gronie sześciorga Afroamerykanów – kandydatów na ołtarze – znaleźli się:
Pierre Toussaint (1766-1853)
Przybył do Nowego Jorku w 1787 roku z Haiti, uciekając wraz z rodziną, u której pracował jako niewolnik, przed konsekwencjami rewolucji na wyspie. Pracował jako fryzjer. Pozyskiwał fundusze dla katolickich organizacji charytatywnych w całych Stanach Zjednoczonych, w szczególności na rzecz czarnych katolików. Otworzył pierwszą czarną szkołę katolicką w Nowym Jorku i zebrał środki potrzebne do uruchomienia pierwszego katolickiego sierocińca w mieście. Kiedy wybuchła żółta febra i wielu przedstawicieli władzy uciekło z miasta, aby uniknąć infekcji, Toussaint został w mieście, służąc chorym i umierającym.
Henriette Delille SSF (1812-62)
Pielęgniarka i nauczycielka. Opiekowała się nowoorleańską biedotą, wśród której nie brakowało czarnych niewolników, głównie kobiet i dzieci. Delille założyła w 1837 r. Siostry Świętej Rodziny. Opiekowały się one osobami w podeszłym wieku, chorymi i umierającymi, zwłaszcza podczas epidemii żółtej febry w 1853 roku, kiedy zmarło 8 tys. osób. Mimo prawnych zakazów, Henriette otwierała szkoły dla dzieci kolorowych niewolników. W 2010 r. papież Benedykt XVI uznał jej heroiczność cnót i pozwolił na używanie wobec kandydatki na ołtarze tytułu „czcigodnej służebnicy Bożej”.
Ks. Augustus Tolton (1854-1897)
Pierwszy afroamerykański kapłan katolicki w Stanach Zjednoczonych. W rodzinnym kraju odmówiono mu wstępu do któregokolwiek z seminariów, dlatego został zmuszony do kontynuowania studiów kapłańskich w Rzymie. Po święceniach w 1886 roku ks. Tolton poprosił, by mógł służyć jako misjonarz w Afryce, chcąc w ten sposób uciec od rasizmu w swojej ojczyźnie. Musiał jednak wrócić do Quincy w stanie Illinois, gdzie wraz z matką znaleźli schronienie po tym, jak uzyskali wolność w Missouri. Jako proboszcz parafii św. Józefa znosił konsekwencje rasistowskich uprzedzeń i szykan ze strony białego duchowieństwa katolickiego. W 1889 r. arcybiskup Chicago Patrick Feehan zaprosił go do posługi wśród czarnych katolików. W 1894 roku ks. Tolton stworzył od podstaw parafię pw. św. Moniki dla około 600 katolików. Wspólnota stała się narodowym symbolem duszpasterstwa dla Afroamerykanów.
Mary Elizabeth Lange OSP (ok. 1784-1882)
Po ucieczce przed rewolucją z rodzinnego Haiti, wraz z rodziną trafiła na Kubę. Stamtąd przyszła służebnica Boża przeprowadziła się w 1813 r. do Baltimore, za pieniądze, które otrzymała od swojego ojca – kupca. Majątek wykorzystała do zapewnienia bezpłatnej edukacji dzieciom migrantów z Karaibów, choć niewolnicy nie mieli wtedy prawa do kształcenia się. Zmiany związane z procesami emancypacyjnymi pozwoliły jej w 1828 r. utworzyć szkołę dla afroamerykańskich dziewcząt-katoliczek, a w 1829 r. założyć zgromadzenie zakonne dla czarnoskórych kobiet. Matka Lange była pierwszą przełożoną prowincjalną Sióstr Oblatek Opatrzności. Zakonnice kształciły czarne dzieci i dorosłych analfabetów, opiekowały się wdowami i sierotami, oferowały wsparcie wielu ludziom podczas epidemii cholery w latach 30. XIX wieku.
Julia Greeley (między 1833 a 1848 – 1918)
Urodziła się jako niewolnica w Hannibal w stanie Missouri. Około 1878 r. przeniosła się do Denver, a po uzyskaniu wolności pracowała jako gospodyni. Skromne pieniądze, jakie zarobiła, wydała prawie w całości na opiekę nad ludźmi pozbawionymi wszelkich praw. Aby oszczędzić białym rodzinom wstydu z powodu tego, że otrzymywali wsparcie od Afroamerykanki, często swoją charytatywną posługę wykonywała w nocy. Greeley została ochrzczona i przyjęta do Kościoła katolickiego w jezuickiej parafii pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa. W 1901 r. złożyła śluby w świeckim zakonie franciszkańskim. Była nazywana „Aniołem z Denver”.
Thea Bowman FSPA (1937-1990)
Urodziła się w 1937 roku w Yazoo City w stanie Missisipi jako Bertha Bowman. Wychowywała się w protestanckim środowisku metodystów, ale już w wieku dziewięciu lat, za pozwoleniem rodziców, została katoliczką. Ujęła ją życzliwość i dobroć Sióstr Franciszkanek od Wieczystej Adoracji. Wkrótce zaczęła też uczyć się w szkole prowadzonej przez to zgromadzenie. W 1972 r. uzyskała doktorat na Katolickim Uniwersytecie Ameryki i była członkiem-założycielem Instytutu Studiów Czarnych Katolików na Uniwersytecie św. Franciszka Ksawerego w Nowym Orleanie. Nauczycielka, piosenkarka, pisarka i ewangelizatorka, wygłaszała publiczne wykłady w całym kraju. Ostro krytykowała rasizm. W 1989 r. Bowman, unieruchomiona w wózku inwalidzkim, walcząca z rakiem, jako pierwsza Afroamerykanka wygłosiła słynne przemówienie na wiosennej sesji konferencji episkopatu Stanów Zjednoczonych. Podkreśliła wtedy, jak ważne jest to, by do dziedzictwa katolicyzmu wnosić swój rodowód afroamerykański – z jego tradycjami, osobistym doświadczeniem, kulturą, na którą składają się m.in. muzyka, pieśni i taniec. Po wystąpieniu zaprosiła biskupów, by przyłączyli się do niej, śpiewając i kołysząc się w rytm znanego utworu negro spirituals – pieśni tworzonych przez czarnych niewolników – „We Shall Overcome” (Zwyciężymy). Po pamiętanym przemówieniu biskupi podchodzili do jej inwalidzkiego wózka, klękali przed nią i prosili o błogosławieństwo. Zmarła w 1990 roku z powodu powikłań wynikłych z raka kości i piersi.
rk (KAI/America) / Waszyngton
