O młodzieży polskiej i jej religijności mówili prelegenci i uczestnicy sympozjum Polska młodzież i wiara.
Spotkanie odbyło się w Wyższym Seminarium Duchownym Stowarzyszenia Apostolstwa Katolickiego w Ołtarzewie, które było jednym z organizatorów spotkania.
Sympozjum rozpoczęła Eucharystia sprawowana w kościele seminaryjno-parafialnym pw. Najświętszej Maryi Panny Królowej Apostołów w Ołarzewie. Liturgii przewodniczył ks. dr Zenon Hanas SAC, przełożony prowincjalny Prowincji Chrystusa Króla Stowarzyszenia Apostolstwa Katolickiego. Zebrani w ołtarzewskim kościele modlili się w intencji młodzieży oraz o łaskę nieba dla śp. ks. prof. dr. hab. Witolda Zdaniewicza SAC, twórcy Instytutu Statystyki Kościoła Katolickiego SAC. W wygłoszonej homilii ks. Hanas, nawiązując do Liturgii Słowa, powiedział, że w dzisiejszych czasach ludzie młodzi stają przed trudnym wyborem między domowym poczuciem bezpieczeństwa a niepewnością wyruszenia w nieznane.
Obrady naukowe rozpoczął ks. dr hab. Mirosław Mejzner SAC, rektor Wyższego Seminarium Duchownego Stowarzyszenia Apostolstwa Katolickiego w Ołtarzewie. Rektor powitał zgromadzonych gości i wyraził nadzieję owocności sympozjum.
Pierwszą część sympozjum, zatytułowaną Młodzież – indywidualna tożsamość i społeczne dojrzewanie, moderował ks. dr Rafał Czekalewski SAC. O rozumieniu przyrody przez młodzież mówi prof. dr hab. Jan Szyszko. Przyroda chroni swoją bioróżnorodność poprzez to, co my określamy katastrofami przyrodniczymi. A co robi człowiek? – pyta prof. Szyszko. Prelegent odpowiedział – człowiek czyni sobie ziemię poddaną i czyni użytkową ziemię. Prelegent podkreślił wartość edukacji w zakresie ekologii dla wspólnej przyszłości ludzkości.
Dr Anna Linek z Instytutu Socjologii UKSW wystąpiła z tematem: Młodzież w poszukiwaniu własnej tożsamości – od zagubienia do pragmatyzmu. Opierając się na badaniach przeprowadzonych wśród młodzieży gimnazjalnej, dr Linek mówiła o emocjach, kształtowaniu postaw młodych ludzi w zakresie poznawczym, dążeniu do niezależności.
Badania pokazują, że większość młodych ludzi mają silną więź emocjonalną z rodzicami. Oni są bardziej zaradni i lepiej radzą sobie w życiu – powiedziała dr Linek.
Z tych samych badań wynika, że największym autorytetem dla młodzieży i źródłem wsparcia jest matka, na drugim miejscu znajduje się ojciec. Młodzież czuje się często oszukana tym, co miało ich uszczęśliwić i wśród możliwych konsekwencji tego mogą być uzależnienia, narkotyki, nerwica, wczesna inicjacja seksualna, autookaleczenia, a także próby samobójcze.
Jedna z piętnastu prób samobójczych młodych ludzi udaje się – powiedziała prelegentka.
Młodzież jest też pragmatyczna, gdyż dąży do osiągnięcia pewnych założonych celów, są bardziej indywidualistami i gniazdują u rodziców bardzo długo. Dotychczas najwyższą wartością była rodzina, a dziś jest miłość i przyjaźń. Nie wszyscy są zagubieni – mówiła dr Linek – ale praca z młodzieżą jest trudna, gdyż dziś jest więcej trudności.
Współczesne trendy i metody wychowawcze: ich nie/skuteczność – temat ten przedstawił ks. dr Zbigniew Babicki SAC z UKSW. Współcześnie personalizm określa się jako doktrynę i program działań wspierający rozwój osoby ludzkiej – powiedział prelegent. Celem wychowania jest przygotowanie wychowanka do przejęcia odpowiedzialności za samorozwój. Ks. Babicki stwierdził, że zgromadzenia zakonne mają własną specyfikę w wychowywaniu młodych ludzi. Łączy je natomiast wspólna podstawa – zakorzenienie w pedagogii chrześcijańskiej.
Dr Paweł Matuszewski (UKSW) przedstawił zagadnienie: Kim są “Młodzi Patrioci”? Wnioski z analizy zachowań użytkowników cyberprzestrzeni. Prelegent opierał swoje wystąpienie na danych zebranych w 2017 roku, obserwując zachowania Młodych Patriotów w sieci. Badania pokazują, że część badanych woli szukać informacji bezpośrednio na profilach politycznych niż zapośredniczonych z mediów. Religia dla badanych jest czymś ważnym, ale jest krytyczna zarówno do rządów PiS, opozycji, a także mediów. Mają oni małe zaufanie do czegokolwiek i bardzo łatwo ulegają różnym wpływom.
Ostatnim prelegentem pierwszej części był ks. dr Krzysztof Marcyński SAC (UKSW), który mówił o kompetencji komunikacyjnej polskiej młodzieży akademickiej. Prelegent rozpoczął od ukazania sekretu stworzenia wielu rzeczy, którym jest jakość, która kosztuje. Podobnie jest z komunikacją.
Jakość w komunikacji to kompetencja komunikacji. Chodzi o to, aby wiedzieć, umieć i chcieć – powiedział ks. Marcyński
Z amerykańskich badań wynika, że komunikujący z jakością są m.in. bardziej zadowoleni, mają lepsze wyniki w pracy. Badania przeprowadzone przez Prelegenta pozwoliły mu określić kompetencje komunikacyjne polskiej młodzieży akademickiej studiów dziennikarskich.
Religijność ze swej istoty jest dialogiem: ja-Ty, Ty-ja. Chrześcijaństwo w swej naturze jest komunikacją – zauważył Prelegent. Wiara jest komunikacją. Wiara jest kompetencją, więc potrzebuje wiedzy, umiejętności i motywacji – dodał ks. Marcyński.
Konkludując wystąpienie, ks. Krzysztof Marcyński SAC powiedział, że jakość w komunikacji przekłada się na jakość życia i jakość w wierze.
W dyskusji kończącej pierwszą część sympozjum pojawiło się pytanie o słuszność wprowadzenia cenzury co do słownictwa używanego przez internautów oraz identyfikacji Młodych Patriotów. Została poruszona także kwestia związku aktywności w cyberprzestrzeni w powiązaniu z religijnością, naczelnych wartości pedagogii różnych zgromadzeń zakonnych oraz zasadności określania badanych przez dr Matuszewskiego jako “młodych patriotów”.
Druga część sympozjum została zatytułowana: Młodzież w Kościele czy poza Kościołem? Eksploracje socjologiczne. Moderowała ją dr hab. Maria Sroczyńska, prof. UKSW. Pierwszym prelegentem tej części był dr Marcin Zarzecki (UKSW), który wprowadził do wyników badań młodzieży akademickiej w szeregu czasowym 1988-2017 będących omawianych w dalszej części sesji. Ks. prof. dr hab. Janusz Mariański (KUL) przybliżył zebranym zagadnienie religijności młodzieży szkolnej w procesie przemian. Ksiądz Profesor zauważył, że coraz więcej jest osób wątpiących w prawdy religijne niż tych, którzy je negują.
Wielu młodych ludzi czuje się bardziej kreatorami norm moralnych niż ich adresatami – powiedział ks. Mariański.
W zestawieniu na podstawie wskaźnika zbiorczego zostało powiedziane, że patrząc na okres 30 lat widzimy, że wyrównują się różnice demograficzne. Świadczy to o gwałtowniejszych zmianach zachodzących wśród dziewcząt niźli wśród chłopców. Poziom moralności, wg wybranych wskaźników, jest o 15% niższy od wskaźników religijności, natomiast zmiany w segmencie religijności są większe na przestrzeni ostatnich lat. Kończąc wystąpienie, ks. Mariański powiedział o trzech scenariuszach przyszłości religijności młodzieży – regresu, stabilizacji lub ożywienia.
Procesy sekularyzacyjne w Polsce nie muszą przebiegać tak jak w Europie Zachodniej – zakończył ks. Profesor.
Ks. prof. dr hab. Sławomir H. Zaręba SAC (UKSW) mówił o post-religijności i kontr-religijności. Wraz z dr. Marcinem Zarzeckim przedstawił wyniki badań młodzieży akademickiej w latach 1988-2017. Zostały one zaprezentowane po raz pierwszy w przestrzeni publicznej. Wynika z nich, że wzrasta liczba osób określających się jako niewierzący. Dla przykładu – z 41% chodzących na niedzielą Mszę świętą w 1988 roku, w 2017 roku było ich tylko 17%, przy jednoczesnym wzroście uczestnictwa w Eucharystii tylko w sytuacjach okolicznościowych – chrzest, ślub i pogrzeb – zauważył ks. Zaręba. Co trzeci student uważa za wartość pozytywną rozwód – powiedział dr Zarzecki. Ogółem, 29% studentów deklaruje, że szuka w internecie treści religijnych – wynika z prezentowanych badań.
Młodzież nie oczekuje w żaden sposób, że praktyki religijne przeniosą się w sferę wirtualną – podkreślił dr Marcin Zarzecki.
Podsumowując swoje wystąpienie oraz ks. Zaręby, dr Zarzecki stwierdził obecność dualizmu normatywno-etycznego, procesu prywatyzacji i subiektywizacji treści religijnych, zjawiska My mind is my own church (Thomasa Paine’a), eskapizmu od praktyk, a nie eskapizmu od wiary religijnej.
Internet jest komunikatorem, a nie substytutem tradycyjnych form treści religijnych – zakończył dr Zarzecki.
Po przerwie obiadowej, ks. dr Wojciech Sadłoń SAC, dyrektor ISKK SAC, mówił o badaniach przeprowadzonych na podstawie Światowych Dni Młodzieży, które odbyły się w 2016 roku w Krakowie. Uczestnicy tego wydarzenia mieli motywacje ściśle religijne, a także chęć zobaczenia papieża Franciszka.
Tym, co motywuje ludzi, odrzucając wymiar religijny, widzimy, że motywacją jest spotkanie z ludźmi innych kultur – powiedział ks. Sadłoń.
Prelegent omówił dane dotyczące polskich uczestników ŚDM 2016, którzy częściej uczestniczą we Mszach niedzielnych, modlą się codziennie i korzystają z Pisma Świętego do modlitwy osobistej. Także częściej zgadzają się z nauczaniem Kościoła, ale i mają krytyczny stosunek do instytucji Kościoła. Po wystąpieniu ks. Sadłonia odbyła się dyskusja.
Ostatniej sesji sympozjum przewodził ks. dr Wojciech Sadłoń SAC, a była ona zatytułowana następująco: Kształtowanie wiary i religijności młodzieży. Ks. dr hab. Mirosław Mejzner SAC, rektor pallotyńskiego seminarium, omówił proces kształtowania się chrześcijańskiego credo. Formowanie wiary zależało od okoliczności i problemów społeczności – powiedział Rektor – i dlatego w starożytności było znanych wiele wyznań wiary.
Wyznanie wiary w Jezusa jako Syna Bożego jest istotą chrześcijaństwa – podkreślił ks. Mejzner.
Ksiądz Rektor stwierdził, że ważne jest w wyznaniach wiary to, czym żyje dane społeczeństwo. Ma to na celu, aby zrozumianą była wyznawana wiara.
Ks. dr hab. Paweł Mąkosa, prof. KUL, przedstawił temat: Itinerarium katolickiej formacji młodzieży w Polsce. Mówiąc o szansach na skuteczną formację, ks. Mąkosa powiedział, że na początku należy zmienić mentalność ludzi Kościoła. Papież Franciszek w Evangelii gaudium (nr 83) ostrzega przed rozwijającą się psychologią grobu, stopniowo zamieniającą chrześcijan w muzealne mumie.
W preewangelizacji chodzi o to, aby odpowiadać na problemy młodych ludzi – powiedział ks. Mąkosa w nawiązaniu do preewangelizacji jako kolejnym kroku do skutecznej formacji młodzieży.
Po etapie preewangelizacji jest miejsce na ewangelizację, wprowadzenie w życie sakramentalne i katechezę – stwierdził prelegent. Kończąc, ks. Mąkosa zacytował papieża Franciszka z Evangelii gaudium – Nikt nie może podjąć walki, jeżeli nie wierzy w zwycięstwo.
Nie/Skuteczność przygotowania kandydatów do bierzmowania w parafiach – to tytuł wystąpienia ks. dr. Rafała Czekalewskiego SAC. Należy położyć nacisk na ewangelizację prowadzącą do żywej wiary – stwierdził ks. Czekalewski, po którym głos zabrali: mgr Patrycja Zakrzewska, mgr Joanna Mazurkiewicz oraz al. Maksim Bolandz SAC. Mówili oni w trójgłosie o tym, jak kształtować wiarę w młodym wieku. Mgr Zakrzewska powiedziała, że Chrystus nie po to umarł, abyśmy sprowadzili wiarę do katechizmu. Mamy poznać siebie w oparciu o Boże Miłosierdzie – dodała mówczyni.
O Bogu nie musimy mówić. Możemy o Nim świadczyć swoim życiem – zakończyła mgr Zakrzewska.
O próbie początkowego zrozumienia a nie zmiany młodego człowieka mówiła mgr Joanna Mazurkiewicz. Jeżeli ja, jako animator, chcę “zarazić” wiarą innych, muszę dać im świadectwo własnego życia – dzieliła się mgr Mazurkiewicz – a to jest czasami najtrudniejsze.
Warto zaprosić młodzież do udziału we wspólnocie – zachęcała mówczyni – z którą mógłby się młody człowiek identyfikować. Dodała – wspólne trwanie jest niezwykle ważne dla ludzi w młodym wieku.
Al. Maksim Bolandz SAC, wychodząc od przybliżenia znaczenia słowa “kształtować”, zaznaczył wartość osobistej decyzji chęci kształtowania własnego życia i wytrwania do końca w wyznawanej wierze.
Dla mnie czas to dar i ode mnie zależy jak go wykorzystam – powiedział al. Bolandz.
Ostatnią częścią sympozjum był panel dyskusyjny, w którym wzięli udział: ks. prof. dr hab. Janusz Mariański, ks. dr hab. Paweł Mąkosa, prof. KUL, mgr Paweł Osiewała (prezydent Sieradza) oraz ks. mgr lic. Emil Parafiniuk. Panel moderował ks. dr Zbigniew Babicki SAC. Paneliści próbowali sformułować odpowiedzi na pytanie: Jak dziś wychowywać i kształcić polską młodzież?
Sympozjum zakończyły podsumowania sformułowane przez ks. prof. dr. hab. Sławomira H. Zarębę SAC oraz ks. dr. Krzysztofa Marcyńskiego SAC.
Sympozjum Polska młodzież i wiara zostało zorganizowane przez Wyższe Seminarium Duchowne Stowarzyszenia Apostolstwa Katolickiego oraz Wydział Nauk Historycznych i Społecznych UKSW, a także Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego SAC.
